TBB Dergisi 107. Sayı

Bir İç Hukuk Yolu Olarak Bireysel Başvuru ve Etkinliği Sorunu

yapmak üzere dosya ilgili mahkemeye gönderme” gibi, Anayasa

Mahkemesi’ne kanunen tanınmış yetkilere vurgu yaparak bu yolun

etkinliğinin teorik olarak var olduğu sonucuna ulaşmıştır.

2- Uygulamada faydalı olma

Başvuru yolunun, hem kanunen hem de uygulamada faydalı ol-

ması ihlâli tespit ederek ortadan kaldırabilecek veya mağduriyeti gi-

derebilecek bir yol niteliğinde olması anlamını taşır. AİHS’si hayali

bir umut yaratacak bir yoldan bahsetmemektedir. Öngörülecek yolun,

sadece hukuken, teoride, varolması değil, ihlâlin giderebilmesi için

yeterli bir kesinliğe sahip, gerçek bir imkan sunması gerekmektedir.

Bu nedenle, takdiri yollar veya olağanüstü kanun yolları 35. Madde

yönünden tüketilmesi zorunlu iç hukuk yolları olarak görülmemiştir.

Dava uzunluğu şikayetleri uygulamada faydalı olma konusuna

ışık tutacak özelliklere sahiptir. Bu nedenle, konunun bu örnek altın-

da açıklanması uygun olacaktır : AİHM, Çek Cumhuriyeti’ne yöneltil-

miş dava uzunluğu şikayetlerinin konu olduğu başvurularda, anaya-

sal başvuru yolundaki yetersizlikleri şu şekilde saptamıştır : bir yargı

merciinin neden olduğu gecikmeleri saptayan anayasa mahkemesi, bu

merciden gecikmeye son vermesini ve derhal davaya devam etmesini

isteyebilir ; bu uyarının ilgili yargı makamı tarafından hemen dikkate

alınması halinde, mevcut prosedüre hızlandırıcı bir etki yapacağı ka-

bul edilmelidir ; ancak uyulmaması halinde, uygulanabilecek bir yap-

tırım öngörmemekte, somut tedbirler getirememekte, oluşan gecikme

için ilgililere tazminat elde etme hakkı vermemektedir

Bu nedenledir ki, “Mahkeme önünde derdest olan ve bireysel baş-

vuru hakkının Anayasa Mahkemesi önünde yürürlüğe gireceği 23 Ey-

lül 2012 tarihinden önce işleme konulacak olan başvurular hakkında,

davalı devlet, Mahkeme’nin içtihadında ifade edilen Sözleşme’nin il-

kelerine uygun olarak, diğerlerinin yanı sıra, idari, sivil, ceza, iş, ticaret

ve kadastromahkemeleri önünde devameden davaların -Sözleşme’nin

6 § 1. Maddesi anlamında-, makul süreyi aşması durumunda yeterli ve

uygun tazmin sunan etkili bir iç hukuk yolunu Sözleşme’nin 44 § 2.

Maddesi gereğince, kararın kesinleştiği tarihten itibaren bir yıl içeri-

Hartman/ Çek Cumhuriyeti, (op.cit.)

, §§66-69.