35 / 505
Bir İç Hukuk Yolu Olarak Bireysel Başvuru ve Etkinliği Sorunu
34
gılamanın, medeni haklara veya cezai suçlamaya ilişkin değil, politik
faaliyetleri sürdürme çerçevesinde politik bir hak konusunda olması
nedeniyle, uygulanabilir olmadığına karar vermiştir
44
. Aynı kararını,
kapatılan siyasi partinin yönetici ve kurucularına uygulanan “ yeni bir
siyasi partinin yöneticisi veya kurucusu olma yasağı “ ile ilgili olarak
da yinelemistir
45
.
AİHM, Sözleşmenin 6. Maddesinin
uygulanabilirliği
yönünden,
istinaf mahkemeleri, temyiz mahkemeleri ve anayasa mahkemele-
ri arasında bir ayrım yapmamaktadır, yeter ki bu merciiler saptanan
ihlâlleri giderebilecek yetki ile donatılmış olsunlar
46
: tartışmalı yasa
hükmünü
47
veya alt derece mahkeme kararlarını
48
veya saptanan ihlâle
başka hukuki sonuçlar bağlamaya dair yetkiler gibi
49
. Çünkü bu mah-
kemeler, her ne kadar alt derece mahkemelerin yerine geçmemekte
ise de, esas hakkında hüküm veren mahkemenin kararını onama veya
bozma yoluyla ilgililerin hukuki durumlarına değişik derecelerde etki
etmektedirler
50
.
Ruiz Mateos
kararından beri oluşan içtihatlarında, AİHM, tereddü-
te yer bırakmayacak şekilde, anayasal yargı olanağı sunan taraf devle-
tin, hak arayanlara, bu organ nezninde adil yargılanma hakkının temel
garantilerini sağlama borcunun olduğunu belirtmiştir
51
. Bu nedenle,
Anayasa Mahkemesi’ne bireysel başvuru yolunun 6. Madde gerekle-
rine tabi tutulması, AİHM’nin yerleşmiş içtihatları gereğidir. Örneğin,
Soto Sanchez /İspanya,
kararında 5 yıl, 5 ay, 18 gün süren anayasal şika-
yet prosedürünün, AİHS’nin 6 Maddesinde teminat altına alınmış olan
adil yargılanma hakkını, uzun süren yargılama nedeniyle ihlal edecek
nitelikte bir uzunluk olduğunu saptamıştır
52
.
44
Refah Partisi, Necmettin Erbakan, Şevket Kazan ve Ahmet Tekdal/Türkiye,
n°41340/98
ve n° 41342/98, 3 Ekim 2000.
45
Ibidem
.
46
Bkz,
a contrario
,
Novotka/Slovakya (
Kbl. Kr.), n
o
47244/99, 4 Kasım 2003.
47
Ruiz-Mateos/İspanya,
23 Haziran 1993, § 59, seri A n
o
262.
48
Süßmann/Almanya
, 16 Eylül 1996, CEDH 1996‑IV, § 43.
49
Bkz.,
a contrario, Slovenské telekomunikácie, š.p., Herold Tele Media, s.r.o. ve
František Eke/Slovakya
(Kbl. Kr.), n
o
47097/99, 23 Mart 2004.
50
Delcourt/Belçika,
17 Ocak 1970, CEDH seri A n
o
11, § 25.
51
Süßmann/Almanya,
(
op.cit
.), § 39.
52
Soto Sanchez /İspanya
, 66990/01, 25Kasım 2003.