303 / 505
Uluslararası Yatırımdan Kaynaklanan Uyuşmazlıkların Çözümünde ICSID Sözleşmesinin ...
302
Yukarıdaki ifadelerden anlaşıldığı üzere Sözleşme, diplomatik ko-
ruma yoluna başvurulmasını son çare olarak öngörmektedir. Zira bir
uyuşmazlıktan dolayı diplomatik koruma yolunun işletilmesi sürecin
siyasi bir niteliğe bürünmesine neden olduğu ve genellikle bu tür bir
siyasi sürecin içinde bulunmak istememeleri nedeniyle bu yol çok faz-
la tercih edilmemektedir. Bununla beraber, bir uyuşmazlığın ortaya
çıkmaması veya bir an önce çözümlenmesi için devletlerin gerçekleş-
tirecekleri işbirliği bu durumdan bağımsız olup, hem yaşanacak bir
çatışmayı engelleyebilir, hem de uyuşmazlığın büyümesini önleyerek
sorunun erken bir aşamada çözümünü veya hiç doğmamasını sağla-
yabilir.
12
Bu sebeple 27. maddede öngörüldüğü şekilde resmi olmayan
girişimlere müsaade edilmiş olması bu amaca hizmet edecektir. Ancak
diplomatik koruma yolunun en son çare olarak işletilmesi durumunda
kişi ve devlet açısından ICSID Sözleşmesinde öngörülen amaçların ön-
celikli olarak uygulanması çok zordur.
Uyuşmazlığın siyasi boyutunun bulunması meselesi yalnızca dev-
letlerin değil kişilerin de diplomatik koruma yolunun işletilmesi ko-
nusuna temkinli bir şekilde yaklaşmasına neden olmuştur. Özel kişile-
rin yabancı devlet ülkelerinde gerçekleştirdikleri yatırım faaliyetlerine
yönelik olarak söz konusu devletlerin çok sayıda sınırlandırıcı eylem
ve işlemlerinin olduğu gözlemlenmiştir. Bununla beraber söz konusu
davranışlar neticesinde meydana gelen uluslararası hukuka aykırılıklar
ve zararların giderilmesinde, çözümün tamamen devletler arası ya da
hükümetler arası bir sisteme bırakılması, yatırımı gerçekleştiren özel
kişiler bakımından bir memnuniyetsizlik yaratmıştır. Devletler arasın-
daki ilişkilerin siyasi boyutu diplomatik koruma yolunun işletilmesi
yönündeki endişeleri arttırmaktadır. Bu sebeple yatırım hukuku bakı-
mından diplomatik koruma yoluyla ileri sürülen iddiaların, özel kişiler
tarafından ileri sürülmesinin önü açılmış, meydana gelen bir uyuşmaz-
lığın ne şekilde çözümleneceği ve bu yöndeki prosedürlerin ne şekilde
işletilip sonlandırılacağı özel kişilerin takdirine bırakılmıştır.
13
Ancak
12
UNCTAD,
Investor-State Disputes: Prevention and Alternatives to Arbitration
, UNC-
TAD Series on International Investment Policies for Development, New York/
Geneva, United Nations, 2010, s. 53.
13
Arwel Davies, “Scoping the Boundary between the Trade Law and Investment
Law Regimes: When does a Measure Relate to Investment?”,
Journal of Internatio-
nal Economic Law
, Vol. 15(3), 2012, s. 794,795.