TBB Dergisi 107. Sayı

TBB Dergisi 2013 (107)

Ali İbrahim AKKUTAY

307

yoluna başvurulması yönünde iradesi olmadığını ortaya koyarsa, va-

rolan uyuşmazlık diplomatik koruma yoluyla ileri sürülebilir ve dev-

letler arası bir nitelik kazanır.

Dolayısıyla, devletin bu yöndeki hak-

kını kullanmasını engelleyen bir durum söz konusu değildir. Devlet,

bu vesileyle diplomatik koruma yolunu işletebilir ve zarar veren dev-

letten belirli bir zarar giderim elde edebilir. Ancak bu süreçte uyuş-

mazlığın tarafı olan kişi ile yabancı devlet, tahkim yoluna başvurmayı

kabul ederlerse, diplomatik koruma yolunun son bulması gerekir. Bu

durum, her aşamada gerçekleşebilir. Her iki devletin belirli bir tazmi-

nat üzerinde anlaşmaya varmaları durumunda dahi diplomatik koru-

ma sürecinin son bulması mümkündür.

Yabancı devletin, zarar gören kişinin devletine yönelik olarak za-

rarı gidermesinden sonra da tahkim yolunun işletilmesinin önünde bir

engel yoktur. Çok düşük bir ihtimal olmakla beraber, kişi ile yatırım

ilişkisinde bulunduğu yabancı devlet bu uyuşmazlık konusunda tah-

kim yoluna başvurulması hususunda anlaşabilir. Yabancı devlet, dip-

lomatik koruma yolunu işleten devlete tazminat ödeyerek kişiye yö-

nelik bir zarar verdiğini kabul etmiş olur. Bununla beraber söz konusu

devlete ödediği tazminatın, verdiği zararın gerçek karşılığının altın-

da olma olasılığı mevcuttur.

Ayrıca zarar giderim elde eden devlet,

bunu vatandaşına yansıtmaktan imtina da edebilir. Bu şartlar altında

kişi yatırım neticesinde uğradığı zararın giderilememesi tehlikesiyle

karşı karşıya kalır. Ancak yabancı devletin tahkim yolunu işletmek

istememesi durumunda da onu bu sürece zorlayacak bir düzenleme

bulunmamaktadır. Uyuşmazlığın tarafı devlet ve kişi anlaşırlarsa dip-

lomatik koruma yoluyla elde edilen zarar giderimi dışında kalan diğer

zararlara ilişkin uyuşmazlıklarını tahkim önüne taşıyabilirler. Uyuş-

mazlığın tamamı da tahkim önüne taşınabilir. Bu durumda devlet

daha önce ödediği bir tazminatı ikinci kez ödemek zorunda kalabilir.

Ancak bu ikinci olasılığın meydana gelmesi çok zordur.

Giorgio Sacerdoti, “Bilateral Treaties and Multilateral Instruments on Investment

Protection”,

Collected Courses of the Hague Academy of International Law 269

, Marti-

nus Nijhoff Publishers, 1997, s. 412.

Bu konu hakkında bkz. Borzu Sabahi, “The Calculation of Damages in Internatio-

nal Investment Law”, in

New Aspects of International Investment Law (Les aspects du

droit des investissements internationaux)

, Philippe Kahn ve Thomas W. Walde (Ed.),

Hague Academy of International Law, Leiden/Boston, Martinus Nijhoff Publis-

hers, 2007, s. 585 – 588.