TBB Dergisi 107. Sayı

Borçlar Kanunu Hükümlerine Göre Genel İşlem Koşullarının Yargısal Denetimi

Global kabul olarak adlandırılan durumlarda ise, okunmadan im-

zalanılan belgelerin geçerliliğine ilişkin ilkelerin geçerli olacağı genel

olarak kabul edilir

. Global kabul yoluyla kurulan sözleşmelerde ge-

nel işlem koşullarına maruz kalan tarafın korunması bakımından, ge-

nel işlem koşullarını bertaraf eden, taraflar arasındaki alternatif birey-

sel anlaşmalara öncelik verilmesi ve aşağıda değineceğimiz, şaşırtıcı

şart niteliğindeki hükümlerin sözleşme kapsamı dışında bırakılması

ilkelerinin uygulama alanı bulacağı kabul edilir

d- İspat Sorunu

Kanun’un aradığı şekle uygun olarak bilgilendirme yükümlülü-

ğünün yerine getirildiğini ispat yükü, elbette genel işlem koşullarını

kullanan taraftır

. Bu ispat yükünün ne şekilde yerine getirilebileceği

konusu oldukça zor ve tartışmalıdır.

Son günlerde bankaların bu konuda kendilerince ürettikleri bazı

yöntemler dikkat çekmektedir. Örneğin, müşteriye bir hafta önceki ta-

rihi taşıyan bir teslim tutanağı imzalatılarak sözleşme metninin (genel

işlem koşullarının) önceden müşteriye verildiği izlenimi yaratılmaya

çalışılmaktadır. Ardından, bir başka tutanak daha imzalatılarak, daha

önce teslim edilen sözleşme metninin okunduğu ayrıca, banka tarafın-

dan gerekli bilgilendirmenin yapıldığı anlamına gelen ifadenin altına

imza alınmaktadır. Aslında, bütün bu işlemler aynı anda yapılmak-

tadır. Böylece, genel işlem koşullarına ilişkin yaptırımlardan kaçınma

yolu yaratılmak istenmektedir.

Esasen bahsi geçen yöntemin, özellikle sözleşme koşulları hakkın-

da bilgilendirme yapıldığına ilişkin tutanağın. BK m. 20/3 hükmü ge-

reğince tek başına bir ispat gücü olmadığı açıktır.

Bahsi geçen yönteme yargı tarafından değer verilip verilmeyeceği-

ni önümüzdeki günlerde göreceğiz. Ancak, şunu söylemek gerekir ki,

bu yöntemin genel işlem koşullarına ilişkin yaptırımları devre dışı bı-

rakacağı görüşünün yargı tarafından kabul görmesi hâlinde, Bu kadar

Kocayusufpaşaoğlu, s. 236 vd.; Atamer, Genel İşlem Şartları, s. 102

Kocayusufpaşaoğlu, s. 236 vd.

Atamer, Sempozyum, s. 24. Yazara göre, buradaki ispat yükü bakımından, TKHK

m. 6/3-5 hükümlerinin kıyasen uygulanması mümkündür.