TBB Dergisi 108. Sayı

TBB Dergisi 2013 (108)

Hilmi ŞEKER

303

1.Adil Yargılanma Hakkı’nın Gözbebeği /Strasbourg ‘un

Stratejik İlgisi

Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin 6.maddesini yorumlayan

Mahkeme, birçok deneyimiyle, kanun yolu ve savunma hakkının et-

kin bir şekilde kullanabilmesini yargı kararlarının gerekçeli olmasına

bağlar. İma yollu bu perspektif, gerekçe hakkını benimser, gerekçesiz-

liği soğuk karşılar, karardaki mantık hataları ile açık keyfilik olgusunu

yalın bir gerekçesizlik olarak telakki eder. Yanı sıra, gerekçeye erişim

hakkının sınırlarını belirleyerek

aşkınlık, ihmal, suistimal önler, tefrit

ile ifrat arasındaki farkı sert hatlarla netleştirir.

Yargının demokratik denetimi için verilen kararların malumata

elverişli, meşru, makul ve doyurucu olanla temellendirilmesini her fır-

satta işaret eder, aydınlatır, ima eder. Gerekçe hakkıyla birey, toplum,

kamunun aydınlanma, bilgilenme, denetleme hakkıyla kürsü yansız-

lığı arasındaki münasebeti gerçeklerle bağını muhafaza ederek, doğru

yerden okumaya çalışır.

Temellendirmenin erişme hakkıyla ilişkisini birçok öncelik, ön-

cül ve kaygı üzerinden kuran deneyimler, gerekçelendirmenin usul

ve esasları üzerine söyleneceklerin en azıyla yetinerek, yerel yargı or-

ganlarının asgari standartlara sadakatini yineler, perçinler, bunlardan

ödün verilmesine asla onay vermez.

Devletlere, standartlara sadık kalmak, gerekçenin yerel motiflerle

ilişkisini korumak, özüne saygısını artırmak ve Strasbourg ölçütleriyle

çelişmemek kaydıyla, gerekçenin kontrolünü sağlayan bir takdir marjı

tanır. Yerelin soluklanmasına imkân veren alan, yetki ve sorumluluk

tevdi eder. Yerelin küreselle sürdürülebilir bir ilişki geliştirmesine fır-

sat tanır. Gerekçenin bu kanalları kullanarak, gerekçe hakkını insanın

hizmetine sunan dizge ve kuruma dönüşmesi için didinir.

Yerel yargıya, anılan usul ve esaslara bağlı kalarak temellendir-

meyi yerel koşul, özellik, ihtiyaç gibi öznel ölçütler doğrultusunda bi-

Hilmi Şeker, Esbab-ı Mucibe’den-Retoriğe Hukukta Gerekçe; Beta, İstanbul, 2010,

Birinci Baskı. Anılan çalışma aralarında Sözleşme de olmak üzere birçok hukuki

metin ve pratiği referans alarak gerekçe üzerine oldukça geniş bir alanda ve de-

rinlemesine bir araştırmayı sonuç ve önerileriyle birlikte okuyucunun bilgisine

sunmuştur.

Reid,2000,136