46 / 417
TBB Dergisi 2013 (108)
Selami DEMİRKOL / Zuhal BEREKET BAŞ
45
değerleri içinde bir bütün oluşturduğu bir gerçektir. Anayasa’nın 57. madde-
sinde de “şehirlerin özelliklerini ve çevre şartlarını gözeten bir planlama”dan
söz edilmektedir. Ayrıca 8. madde ile merkezi idarenin planlama konusun-
da tüm yetkileri yerel yönetimlere devredilmiş değildir. Madde içeriğinden
anlaşılacağı üzere merkezi yönetim bu yetkiyi gerekli gördüğü hallerde kul-
lanacaktır. Kaldı ki, Yasanın 9. maddesi ile Bakanlığa bu konuda geniş yet-
kiler tanınmıştır…”
56
Açıklamaları ile merkezi yönetimine plan yapma
yetkisinin verilmesinin Anayasaya ve konut hakkının amacına aykırı
olmadığı kabul edilmiştir.
3
194 sayılı Yasadaki planlama yetkisinin süresiz olarak Çevre Ba-
kanlığına verildiği, Bakanlığın yerel yönetimlerin yerine geçtiği ileri
sürülen Yasaya ilişkin olmak üzere yapılan bir başvuru üzerine Ana-
yasa Mahkemesince verilen 26.09.1991 tarih ve E:1990/38, K:1991/32
sayılı kararında
57
ise;
“…Anayasanın idarî vesayetin hangi amaçlarla kul-
lanılacağını kurala bağlamakla yetinmediğini ilke ve yöntemlerinin de yasa ile
belli edilmesi koşulunu aradığı…”
belirtilmiştir.
Anılan bu Kararda; “…
Yasada yerel yönetimlere ait olan yetkilerin
geçici olarak alınabileceği belirtilmekle birlikte bunun için bir sınırlama - ge-
tirilmediğinden bu yetkilerin merkezî yönetimce çok uzun süre kullanılması
olanağı getirilmektedir. Bu durum, yerel yönetimlerin özerkliğine idarî vesa-
yet yetkisinin kullanılması dışında bir müdahale olanağı tanımayan Anayasa-
nın 127. maddesi ile bağdaşmamaktadır. İtiraz konusu düzenlemede bir idarî
vesayet ilişkisinin varlığından değil, merkezî yönetimin yerel yönetimlerin
plânlama yetkilerine yukarıda özetlenen nedenler dışında ve sınırı belirsiz bi-
çimde gelişigüzel el atmasından söz edilebilir. Böylece, İtiraz konusu kuralın
Anayasanın 127. maddesinin ikinci fıkrasında yer alan yerel yönetimlerin gö-
revlerinin kanunla düzenleneceği ilkesine ve aynı maddenin beşinci fıkrasına
aykırı olduğu kanısına varılmıştır...
” gerekçelerine yer verilmek suretiyle
plan yapma yetkisinin yerel yönetimlerden merkezi idareye kaydırıl-
masının Anayasaya aykırı olduğuna hükmedilmiştir.
TOKİ’ye plan yapma yetkisi veren Yasaya yönelik başvuru üzeri-
ne verdiği kararda da;
56
Anayasa Mahkemesinin 11.12.1986 gün ve E:1985/11 K:1986/29 sayılı kararı,
18.04.1987 gün ve 19435 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.
57
Anayasa Mahkemesinin 26.09.1991 tarih ve E: 1990/38 K: 1991/32 sayılı kararı,
28.11.1991 gün ve 21065 sayılı Resmi Gazetede yayımlanmıştır.