TBB Dergisi 108. Sayı

Kentsel Dönüşümün, 6306 Sayılı Yasa Kapsamında Hak ve Özgürlükler Açısından Ele Alınması

Üçüncü yargı paketi ile kabul edilen İdari Yargılama Usulü

Kanunu’nun 27.maddesinde 02.07.2012 tarih ve 6352 sayılı Yasanın 57.

maddesi ile yapılan değişiklik üzerine maddeye eklenen uygulanmak-

la etkisi tükenecek işlemlerde idarenin savunmasını almaya gerek kal-

maksızın yürütmenin durdurulması kararı verilmesine olanak tanıyan

düzenleme ile de çelişmektedir. Söz konusu kanunda ile Danıştay ve

İdari Mahkemelerinine verilen bu yetki, afet riski altındaki alanların

davalı yerindeki Devletin karşısında zayıf durumda olan davacının haklarının et-

kin biçimde güvence altına alınmasında, yürütmenin durdurulması kararlarının

büyük rolü bulunmaktadır. Ancak, yürütmenin durdurulması müessesesinin yö-

netsel yargıdaki bu önemli rolü, onun yargı yetkisinin ayrılmaz bir parçası sayıl-

masını gerektirmez… Yürütmenin durdurulmasını isteme hakkı, yargılama yön-

teminin öteki müesseseleri gibi, gerekliliğini yasakoyucunun takdir edeceği, dava

hakkına göre ikinci nitelikte bir haktır… Yasa’nın özel yapısından ve dayandığı

kamu yararı düşüncesinden kaynaklandığı anlaşılan iptal konusu hükmün bu ya-

saya özgü ve yargılama yöntemine ilişkin bir kural olarak, Anayasanın yargı yet-

kisi, hak arama özgürlüğü, yargı yolu ve mahkemelerin bağımsızlığı konularını

düzenleyen 7., 31., 114. ve 132. maddelerine aykırı bir yönü bulunmadığı gibi, ko-

nunun yukarıda belirtilen özelliği nedeniyle, yasakoyucunun burada genel kural-

dan ayrılmasını, Anayasanın 2. maddesindeki hukuk devleti ve 12. maddesinde

yer alan eşitlik ilkelerine aykırı görmeye de olanak yoktur. Belirtilen bu durumun

doğal sonucu olarak, kamu yararı düşüncesi ile getirildiği anlaşılan iptal konusu

hükmün, Anayasa’nın çalışma ve sözleşme özgürlüğü konusundaki 40. madde-

sine aykırı bir yönü bulunduğu da düşünülemez…” (RG 14.1.1980, Sayı: 16869)

Anayasa Mahkemesi’nin 18.4.1996 tarih ve E.1996/7, K.1996/11 sayılı kararın-

da; “…3091 sayılı Yasa’nın 13. maddesinde yürütmenin durdurulması kararı

verilemeyeceğinin öngörülmüş olması, kamu düzeninin korunması gereğinden

kaynaklanmaktadır. Kamu düzeninin korunması amacıyla idarenin yetkili organ-

larınca alınan tedbir niteliğindeki kimi kararlar, başka bir işleme gerek duyulmak-

sızın yerine getirilir. Bu kararlardan zarar görenlere, kararın iptalini istemek ko-

nusunda dava hakkı tanınmış olması nedeniyle yürütmenin durdurulması kararı

verilmesinin engellenmesi idarenin bütün eylem ve işlemlerinin yargı denetimi

dışında bırakılamayacağı ilkesini etkilemez. Tersi durumda, idarenin görevlerini

eksiksiz olarak yerine getirmesi, kamu düzeninin sağlanması ve kamu hizmetle-

rinin düzenli ve aralıksız olarak yürütülmesi olanaksız kalır. Yasakoyucu, gerekli

durumlarda kimi yönetsel kararlara karşı anayasal sınırları gözeterek bu yolu açık

ya da kapalı tutabilir… Anayasa’nın 125. maddesinin altıncı fıkrasında da, kamu

düzeni ile ilgili hususlarda yasakoyucunun yürütmenin durdurulması kararı

verilmesini sınırlayabileceği anlaşılmaktadır… 3091 sayılı Yasa’nın genel amacı,

taşınmaz mal zilyetliğine yapılan tecavüz ya da müdahale nedeniyle kamu dü-

zeninin bozulmasını önlemek, güvenlik ve asayişi sağlamaktır. Nitekim Yasa’nın

amaç ve kapsamının belirlendiği 1. maddesinde de ‘…taşınmaz mallara yapılan

tecavüz ve müdahalelerin, idari makamlar tarafından önlenmesi suretiyle tasar-

rufa ilişkin güvenliği ve kamu düzenini sağlar.’ denilerek bu özellik vurgulan-

mıştır. Sonuç olarak, 13. maddede kamu düzeni nedeniyle getirilen sınırlamanın

Anayasa’nın 125. maddesine aykırı bir yönü yoktur. İptal isteminin reddi gere-

kir…” (RG, 10.1.2007, Sayı: 26399)