TBB Dergisi 109. Sayı

TBB Dergisi 2013 (109)

Sadullah ÖZEL

101

BM Genel Kurulu’nun 16 Aralık 1966 tarihli ve 2200 A (XXI) sayılı

kararıyla kabul edilmiş ve 23 Mart 1976 tarihinde yürürlüğe giren Me-

deni ve Siyasal Haklar Sözleşmesi(MSHS)

, üç ana belgeden ikincisi

olarak, birçok klasik hakka yer vermesine rağmen, sözleşmede mül-

kiyet hakkına yer verilmemiştir. Üç ana belgeden sonuncusu olan BM

Genel Kurulu›nun 16 Aralık 1966 tarihli ve 2200 A (XXI) sayılı kara-

rıyla kabul edilmiş ve 3 Ocak 1976 yürürlüğe giren Ekonomik, Sosyal

ve Kültürel Haklar Sözleşmesi(ESKHS), mülkiyet hakkının içerdiği ve

tamamlayıcısı niteliğinde birçok ekonomik ve sosyal hakka yer verme-

sine rağmen, geniş anlamda mülkiyet hakkını sözleşme dışında bırak-

mıştır.

Ek Birinci Protokol’ün 1 inci maddesinden ve bu maddeden çı-

karılan üç kuraldan da anlaşılacağı üzere AİHS’de, mülkiyet hakkı-

na kamulaştırma veya başka bir işlem yoluyla müdahale edilen kişiye

tazminat ödenip ödenmeyeceği veya nasıl bir tazminat ödenmesi ge-

rektiği konularında açık bir hüküm bulunmamaktadır.

Ancak AİHM

verdiği kararlarında makul ve taşınmazın değeri ile orantılı bir tazmi-

nat ödenmeden yapılan kamulaştırma işlemlerinin Ek Birinci Proto-

kolün Mülkiyet Hakkı başlıklı 1 inci maddesinin ihlali anlamına gele-

ceğine hükmetmiştir.

AİHM yorumuna ve ilgili içtihatlarına aşağıda

kısaca değinilecektir.

Avrupa Birliği Temel Haklar Şart’ı (Charter of Fundamental Rights

of the European Union) aylar süren çalışmalardan sonra 7 Aralık 2000

tarihinde Nizza’da devlet ve hükümet başkanlarının katılımıyla ger-

çekleştirilen zirvede ilan edilmiştir. Lizbon Sözleşmesi ile birlikte 1

Aralık 2009 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Bildirge Avrupa Birliği’ne

üye ülkeler için bağlayıcı bir etkiye sahiptir.

Şart’ta; mülkten yoksun

bırakılma sonucunda, zamanında ödenecek adil bir tazminat koşulu

Türkiye, insan hakları ve demokratikleşme konusunda evrensel normları belirle-

yen en önemli uluslararası belgelerden biri olarak kabul edilen “Birleşmiş Millet-

ler Siyasi ve Medeni Haklar Sözleşmesi”ni 15 Ağustos 2000 tarihinde imzaladı.

Carrs-Frisk, Mülkiyet Hakkı, s.38, , Hélène PAULİAT, “Mülkiyet Hakkı”, İnsan

Hakları Avrupa Sözleşmesi ve İdari Yargı Tebliğ I, TBB Yay., Ankara 2003, s. 2.

AİHM, 25.03.1999 tarihli Papachelas / Yunanistan Kararı, NVwZ 1999, s. 1325.

Bkz. Lizbon Sözleşmesi ile değişik Avrupa Birliği Sözleşmesi’nin (The Treaty on

European Union) 6. maddesi. Sözleşme metnine aşağıdaki adresten ulaşılabilir:

:C:2008:115:0001:01

:EN:HTML