107 / 485
Kamulaştırmada Gerçek Karşılık Hakkı ve Pazar Değeri
106
bir yük yüklemediğinin tespitinde kanun koyucunun kamulaştırma
bedeli konusunda yaptığı düzenlemelerin dikkate alınması gerekmek-
tedir. Bu bağlamda AİHM’nin verdiği birçok kararda bir taşınmazın
bu taşınmazın değeri ile orantılı bir tazminat ödenmeden kamulaştırıl-
masının kural olarak mülkiyet hakkının orantısız bir şekilde ihlali an-
lamına geleceği vurgulanmıştır. Mahkemeye göre herhangi bir bedel
ödenmeden yapılan kamulaştırmalar AİHS’nin mülkiyet hakkı kapsa-
mında ancak olağanüstü hallerde mümkün olabilir.
26
Kamulaştırma dolayısıyla ödenecek bedel konusunda ise mahke-
me kural olarak ödenecek bedelin taşınmazın “pazar değeri” olma-
sı gerektiğini, başka bir ifade ile taşınmaz malikine tam bir tazminat
ödenmesi gerektiğini kabul etmekte, ancak bu bedelin bazen pazar
değerinin altında kalabileceğini vurgulamaktadır. Yani AİHS’nin Ek
Birinci Protokolün 1. maddesi taşınmaz mal malikine her zaman tam
bir tazminat hakkı vermemektedir.
27
Mahkemeye göre adil bir bedelin
tespitinde mahkeme tarafından Ek Birinci Protokolün 1 inci maddesi
bağlamında geliştirilen içtihatlar dikkate alınmalıdır. Buna göre ka-
mulaştırmaya konu olan taşınmaz malın değeri ile makul bir bağlantı
içinde olmayan kamulaştırma bedeli kural olarak mülkiyet hakkının
orantısız bir şekilde ihlali anlamına gelecektir. Yol yapımı veya kamu
yararına hizmet eden başka bir amaçla bir taşınmazın hukuka uygun
bir şekilde kamulaştırıldığı hallerinin çoğunda, kural olarak sadece
tam bir tazminatın taşınmazın değeri ile makul bir bağlantı içinde ol-
duğu kabul edilir.
28
Mahkeme, 22Haziran 2004 tarihli Broniowski /PolonyaKararı’nda
“demokrasiye geçiş bağlamında toplumun geniş bir kesimini etkileyecek ve
tüm ülke açısından önemli ekonomik sonuçları olacak kanuni düzenlemelerin
yapıldığı bir ortamda mülkiyet hakkının düzenlenmesi ile ilgili olarak idareye
kapsamlı bir değerlendirme marjı tanınmalıdır. Bu bağlamda mülkiyet hak-
kına müdahale nedeniyle ödenecek tazminatların da piyasa değerinin altında
26
AİHM, 29.03.2006 tarihli Scordino / İtalya Kararı, NJW 2007, s. 1260, AİHM,
23.11.2000 tarihli Eski Yunan Kralı / Yunanistan Kararı, NJW 2002, s. 49,
27
AİHM, 22.06.2004 tarihli Broniowski / Polonya Kararı, NJW 2005, s. 2528, AİHM,
29.03.2006 tarihli Scordino / İtalya Kararı, NJW 2007, s. 1260.
28
AİHM, 28.11.2002 tarihli Eski Yunan Kralı ve Diğerleri / Yunanistan Kararı, NJW
2003, s. 1724, AİHM, 29.03.2006 tarihli Scordino / İtalya Kararı, NJW 2007, s. 1260.