109 / 485
Kamulaştırmada Gerçek Karşılık Hakkı ve Pazar Değeri
108
ka aykırılık doğal olarak kamulaştırma dolayısıyla devletin ödemek zorunda
kaldığı tazminatın tespitini de etkilemektedir. Çünkü hukuka uygun bir ka-
mulaştırmanın mali sonuçlarının hukuka aykırı bir kamulaştırmanın mali so-
nuçları ile bir tutulması mümkün değildir.
” Mahkeme, bu gerekçeyle Yu-
nanistan Devleti’ni taşınmaza el atılma tarihinden itibaren davacıların
zararlarından ve mahrum kaldıkları kardan oluşan taşınmazın aktüel
değerini, taşınmaz üzerinde taşınmazın devletin kontrolüne geçtiği ta-
rihten sonra inşa edilen binalar nedeniyle taşınmazda meydana gelen
değer artışlarını ve bu binaların inşası için yapılmış masrafları davacı-
lara ödemeye mahkum etmiştir.
32
AİHM, kamulaştırma dolayısıyla ödenecek tazminatın tespitinde
tazminatın hak sahibine ödendiği zamana da büyük önem atfetmekte-
dir. Mahkemeye göre tazminat konusunun karara bağlanmasının veya
kararlaştırılan tazminatın hak sahibine ödenmesinin aşırı bir şekilde
geciktirilmesi, özellikle paranın hızlı değer kaybettiği ülkelerde taşın-
mazı kamulaştırılan kişinin maddi kaybını arttırmakta ve kişiyi belir-
siz bir duruma sürüklemektedir. Aynı durum kamulaştırma bedelinin
tespiti aşamasında idari ve yargısal süreçlerin alışılmadık bir şekilde
uzaması hallerinde de söz konusudur. Böyle durumlarda taşınmazı
kamulaştırılan kişiler kamusal yarar ile kişisel yarar arasındaki adil
dengeyi ortadan kaldıran orantısız bir külfet yüklenmek durumun-
da kalırlar ki, bu da mülkiyet hakkının ihlali anlamına gelmektedir.
33
AİHM, Türkiye aleyhine yapılan şikayetlerde de kamulaştırma işlem-
lerinin süresinin aşırı uzunluğu hesaba katılmadan saptanan kamulaş-
tırma bedellerinin taraf menfaatleri arasındaki adil dengeyi bozduğu
tespitinde bulunmuştur.
AİHM’in kamulaştırma bedeli konusunda taşınmazın kural ola-
rak adil ve gerçek karşılığı olan pazar değerinin ödenmesi gerektiği
ilkesini benimsediği, hukuka aykırı el atmalarda ek tazminata hükme-
dilmesi gerektiği sonucuna ulaştığı ve kamulaştırma bedelinin makul
olmayan gecikmelerle ödenmemesinin adil dengeyi malik aleyhine
bozduğu sonucuna ulaştığı belirlemesi yapılabilir.
32
AİHM, 28.11.2002 Eski Yunan Kralı ve Diğerleri / Yunanistan Kararı, NJW 2003,
s. 1723.
33
Meyer-Ladewig, Europäische Menschenrechtskonvention, Zusatzprotokoll
EMRK Art 1, Rn. 30.