TBB Dergisi 109. Sayı

TBB Dergisi 2013 (109)

Sadullah ÖZEL

109

b. Alman Hukukunda

Kamulaştırma Bedelinin İfade Ettiği Değer

Alman hukukunda kamulaştırma ve kamulaştırma bedeli konu-

sunda birden çok yasal düzenleme mevcuttur. Kamulaştırma bedeli

konusunda en önemli ve üst düzeydeki düzenleme Federal Almanya

Anayasası’nın

(Grundgesetz für die Bundesrepublik Deuttschland)

14 üncü

maddesidir. Bu madde kamulaştırmaya ilişkin genel ifadelere yer

vermekte ve kamulaştırma konusunda gerek federal, gerekse federe

devletler düzeyindeki yasal düzenlemeler açısından bir çerçeve oluş-

turmaktadır.

“Kamulaştırma sadece kamu yararı amacı ile yapılabilir. Kamu-

laştırma ancak kanun veya kanunun verdiği yetkiye dayanılarak yapı-

labilir ve kamulaştırma dolayısıyla ödenecek bedelin şekil ve kapsamı

kanun ile düzenlenir. Kamulaştırma bedeli kamu ve taraf menfaatleri-

nin hakkaniyet çerçevesinde bağdaştırılması yolu ile belirlenir. Kamu-

laştırma bedeline ilişkin uyuşmazlıklarda adli yargı makamları önün-

de hukuk yolu açıktır.”

Bu düzenlemeye göre federal devletin önceden kamulaştırma be-

delinin şekil ve kapsamını bir kanunla belirlemeden kamulaştırma

yoluna gitmesi açıkça hukuka aykırı olur. Aynı şekilde kamulaştır-

ma bedeline ilişkin gerekli hükümleri içermeyen kanunlar da federal

anayasanın 14 üncü maddesinin üçüncü fıkrasına aykırılıktan dolayı

AYM tarafından iptal edilebilir. Kamulaştırmanın düzenlendiği mad-

dede, bedelin ne şekilde tespit edileceğine dair bir düzenleme yer al-

mamaktadır. Federal Anayasa, kanun koyucuya kamulaştırma bedeli

konusunda hakkaniyete uygunluk kriterini uygulamaktan başka her-

hangi bir ödev yüklememiştir. İşte bu noktada Federal Anayasa’nın

14 üncü maddesinin birinci fıkrasında yer alan mülkiyet hakkı da uy-

gulama alanı bulmaktadır. Burada yer alan mülkiyet hakkı, kamulaş-

tırma dolayısıyla mülkiyet hakkı elinden alınan kişilerin mülkiyetle-

rinden çıkan taşınmaz yerine bu taşınmaz için bir bedel alma hakkı

şeklinde yorumlanmalıdır. Dolayısıyla kamulaştırma konusunda ka-

nunların hakkaniyete uygun olmayan sembolik miktarlarda bir bedel

ödenmesini öngörmeleri aynı zamanda anayasal mülkiyet hakkına da

aykırı olacaktır.

Kamulaştırma bedeli ile ilgili uyuşmazlıklarla sık-

Papier, in: Maunz/Dürig, Grundgesetz, Art. 14, Rn. 593.