TBB Dergisi 109. Sayı

TBB Dergisi 2013 (109)

Sadullah ÖZEL

113

Alman İmar Kanunu, Nordrhein-Westfalen ve Bayern Federe dü-

zenlemeleri incelendiğinde, kamulaştırılan taşınmazın gerçek karşılığı

olarak öngörülen bedelin taşınmazın “pazar değeri” olduğu sonucuna

ulaşılmaktadır.

c. ABD Hukukunda Kamulaştırma Bedelinin İfade Ettiği Değer

ABD hukukunda kamulaştırma bedeline ilişkin anayasal sürecin,

yasal ilkelerin ve uygulamanın kısaca değerlendirilmesi uygun olacak-

tır. Ne koloni döneminde, ne de devrim sonrası Amerika’da, devletin

el koyduğu özel mülkiyete konu taşınmazlar için tazminat ödenmesi,

genel kabul gören bir ilke değildi. İlk zamanlarda kraliyet yetkisine,

sonraları ise cumhuriyetçiliğe dayanmak suretiyle tazminat ödemek-

sizin özel mülkiyete konu taşınmazlara el koyma sık rastlanan bir du-

rumdu. Bağımsızlık sonrası dönemde cumhuriyetçilikten liberalizme

geçiş siyasi dalgasının bir parçası olarak, el konulan özel mülkiyete

karşılık olarak federal ve federe devletlerin adil bir tazminat ödemesi

için de bir hareket başlamıştır.

Adil tazmin şartı Federal Devletten önce eyaletlerin anayasaların-

da kendine yer bulmaya başlamıştır. 1777 Vermont Anayasası, 1780

Massachusetts Anayasası ile 1787 Northwest Nizamnamesi özel mül-

kiyete eyalet tarafından el konulması halinde adil bir tazminatın öden-

mesini şart koşmuştur.

Adil tazminat şartının ABD Anayasası’nda

yer edinmesi ise 1791 yılını bulmuştur. 1791 tarihli Anayasanın Be-

şinci Ek’inde “

Hiç kimse olağan kanun yolları dışında hayatından, özgür-

lüğünden ya da mülkünden yoksun bırakılamaz, özel mülkler adil bir taz-

minat ödenmeden kamu yararına alıkonulamaz.

” hükmüne yer verilerek

kişilerin hayat, özgürlük ve mülkiyet hakları anayasal güvence altına

alınmıştır.

Treanor, bu durumu, kamulaştırmada adil tazminat şartı-

nın liberalizmin tercümesi olarak Anayasa’ya dâhil edilmesi şeklinde

ifade etmektedir.

William Michael Treanor, “The Origins and The Original Significanece of the Just

Compensation Clause of the Fifth Amendment”, 94 Yale L.J. 694-716 (1985)

William Michael Treanor, s. 701

Wilhelmina Jacoba (Elmien) du Plessis, “Compensation for Expropriation Under

the Constitution”, Dissertation presented for the degree of Doctor of Law at Stel-

lenboch University, 2009, s. 167

(Erişim: 13/12/2012)

William Michale Treanor, s.694