TBB Dergisi 109. Sayı

TBB Dergisi 2013 (109)

Ferhat USLU

189

Klasik anlamda egemenliğin mutlak, bölünmez, devredilmez nite-

likleri ve tek oluşu, son iki yüz yıllık bir zaman dilimine yayılan ana-

yasacılık hareketlerinin sonucu ortaya çıkan ve devleti sınırlandırma

ve onu hukuka bağlı kılmayı amaçlayan ilkelerle bağdaşmamaktadır.

Sözgelimi erkler ayrılığı ilkesi, klasik egemenliğin bölünmezliği niteli-

ğiyle bağdaşabilir değildir

. Aynı şekilde demokrasi ve hukuk devleti

ilkeleri de egemenliğin klasik anlaşılış biçiminde “aşınmaya” neden

olmuştur. Hak ve özgürlükler rejimi, federal devletlerin iç yapıların-

daki kimi sınırlar ve devletler hukukunun getirdiği sınırlar, egemenli-

ği sınırlandırmaktadır

Diğer taraftan kökleri on dokuzuncu yüzyıl Batı Avrupa’sına uza-

nan ulusal egemenlik kavramı hukukun değil, daha çok siyasetin be-

lirlediği bir kavram olduğu

kadar, aynı zamanda çokça eleştirilen bir

kavramdır. Bu eleştiriler şöyle özetlenebilir: Ulus egemenliği söylemi,

• halkı, egemenliğinden yoksun kılmaktadır,

• “sınırlı oy” ile halkın, temsilcileri belirlemesini önlemektedir,

• “hukuki temsili” dışlayarak, vekil ile seçmen arasındaki bağı ko-

parmıştır. Bütün bu eleştiriler, ulusal egemenlik anlayışının de-

mokrasi dışı niteliklerine vurgu yapmaktadır.

Ayrıca seçmenler açısından seçimlerin, yerine getirilmesi zorun-

lu bir görev olması, “bireysel seçim hakkı”nın gündeme gelmesini

engelliyordu. O halde, ulusal egemenlik kavramının, “demokrasinin

müsaderesi”;demokrasiyi, “siyasi sınıfın”, son tahlilde burjuvanın çı-

karlarına hizmet eden bir araç haline getirmekten öte fazla bir işlevi

bulunmuyordu

Egemenliğin salt siyaset-iktidar alanında tutulması ya da hep

bu alana çekilmek istenmesi ve bu alanın kanunilikleri ile açıklan-

ma yoğunluğu, daha çok hukuksal bir kavram olarak onun insanlık

dışı eylemler için kötüye kullanılmasına çok uygun bir ortam hazır-

lamaktadır

. Bir devlet ulusal egemenlik kavramını kötüye kullana-

Turhan, a.g.m., s. 224.

A.e., s. 219.

Belge, a.g.m., s. 41.

Kaboğlu, a.g.e., s. 181.

Hayrettin Ökçesiz, “Hukuk Kültürünün Yapısını ‘Nomos-Physis’ (Toplum-Kül-