194 / 485
TBB Dergisi 2013 (109)
Ferhat USLU
193
rilmiş; buna karşılık klasik mutlak egemenlik anlayışı, diğer deyişle
“baskıcı emretme iktidarı” sınırlandırılmıştır
63
. Genel iradenin yanıl-
mazlığı, egemenliğin bölünmezliği, parçalanamazlığı ve paylaşılamaz-
lığı düşüncesi, yerini sınırlı egemenlik anlayışına bırakmıştır
64
. “Ege-
menlik; doğa, toplum ve kültür öğeleriyle vurgulanan bir ‘çevre’de,
iktidar, hukuk ve öznenin köşelerini oluşturduğu bir üçgenin siyasal
bağlamda ve büyük ölçüde kamusal alan içerisine yerleşmesiyle, ço-
ğunlukçuluğu aşarak çoğulculuğa bürünmektedir”
65
.
Özellikle insan hakları konusunda bireyin uluslararası hukuk ala-
nında öne çıktığı, uluslararası yargı organlarının ulusal devleti aşarak
etki alanlarını genişlettiği, ekonomik birleşmelerin siyasi birleşmelere
dönüşerek ulusal devletler üzerinde yeni egemenlikler kurduğu ko-
layca gözlemlenmektedir
66
. Günümüzde insan hakları, uluslararası
düzenin yeniden yapılandırılması için çok önemli beş unsurdan birisi
olarak kabul edilmektedir
67
.
Küreselleşmenin
68
dinamiklerini oluşturan, çok sayıda uluslarara-
sı örgütün fiilen ulusal egemenlik alanları içerisinde faaliyet gösterme-
si, uluslararası hukukun karmaşıklaşması ve çeşitlenmesi, ulusal-üstü
ve ulusal-altı yapıların öneminin artması ve bölgesel bütünleşmeler,
ulusal egemenlik kavramını değiştirmekte ve dönüşüme uğratmakta-
dır
69
. Kuşkusuz bütün bu etkenler egemenlik-devlet ilişkisinde de bü-
yük değişim ve dönüşüme neden olmuştur. Dahası, egemenliğin dev-
63
Sancar, a.g.m., s. 165.
64
Arslan, a.g.e., s. 33.
65
Ökçesiz, a.g.m., s. 126.
66
Soysal, a.g.m., s. 174.
67
Diğer dört unsur: Ticaret düzeni, finansal düzen, denizcilik düzeni ve silahsız-
lanma düzenidir. Bkz.: Daniel M. Kliman and Richard Fontaine, Global Swing
States: Brazil, India, Indonesia, Turkey, and the Future of International Order, No-
vember 27, 2012, (Çevrimiçi)
http://www.gmfus.org/wp-content/blogs.dir/1/files_mf/1353953219CNAS_GlobalSwingStates_Klim anFontaine.pdf, 25 Ağustos
2013, p. 8.
68
Küreselleşme, “Ülkelerarası karşılıklı bağımlılığın artması ve ulusal sınırları aşan
evrensel bir kamuoyunun oluşması sürecidir. Beşeri meselelerde ülke ve mekân
kavramının önemini yitirmeye başlaması(dır).” Mustafa Erdoğan, Anayasal De-
mokrasi, 9. Basım, Ankara, Siyasal Kitabevi, 2012, s. 363.
69
Ahmet Davutoğlu, “Küreselleşme ve AB-Türkiye İlişkileri Çerçevesinde Ulusal
Egemenliğin Geleceği”, Anayasa Yargısı, S. 20, Ankara, AYM Yayınları, 2003, s.
52. Anılan değişim ve dönüşümle ilgili bkz.: Kemal Derviş and Ceren Özer, A
Better Globalization, Legitimacy, Governance, and Reform, Brookings Institution
Press, Washington
,
2005, pp. 200-225.