241 / 485
Türk ve Alman Ceza Hukuku Sistemlerinde Kusur Prensibinin Kapsamı ve ...
240
zar son olarak, Al.CK’nın 113. maddesinin 4. fıkrasında düzenlenmiş
bulunan hataya ilişkin oldukça karışık düzenlemenin doğru olup ol-
madığı ve bunun objektif cezalandırılabilme şartları için model ola-
rak kabul edilip edilemeyeceğini ancak zamanın göstereceğini ifade
etmektedir
153
.
Kusursuz ceza olmaz ilkesi (
nulla poena sine culpa
) Roma
Hukuku’ndan günümüze kadar gelmiş ve çağdaş hukuk sistemlerinde
olduğu gibi bizim hukuk sistemimizde de kabul edilmiş evrensel hu-
kuk ilkelerinden birisi, belki de en önemlisidir. Kusursuz ceza olmaz
ilkesi, objektif cezalandırılabilme şartlarına bakış için hareket noktamı-
zı oluşturmaktadır
154
. Alman Hukuku’nda, hakim doktrin tarafından
Alman Ceza Kanunu’nun 231. maddesinde yer alan kavga suçundaki
“ağır sonuç”
(ölüm veya ağır yaralama), 323a maddesinde yer alan ken-
dini bilemeyecek derecede sarhoşluk suçunda sarhoşluk fiili ve 283 vd.
maddelerde düzenlenen iflas suçlarında fail hakkında iflasın açılmış
olması veya iflasın açılmasının reddedilmesi gibi durumlar, objektif
cezalandırılabilme şartı sayılmaktadır. Bütün bu durumlarda, söz ko-
nusu şartların gerçekleşmesi bakımından failin kusurunun var olması
gerekmemektedir
155
.
Daha önce de ifade ettiğimiz üzere, Alman Federal Yüksek Mah-
kemesi Büyük Ceza Kurulu
156
tarafından kusur prensibi
“dokunulamaz
bir temel ilke”
olarak nitelendirilmiştir, aynı şekilde Alman Federal
Anayasa Mahkemesi
157
de bu prensibe anayasal bir önem
158
atfetmiş-
tir. Zaman içerisinde,
“Kusursuz bir ceza saçmalıktır, ilkelliktir”
159
veya
153
Krause, JURA, s.455.
154
Stree, JuS, s.465.
155
Stree, JuS, 465.
156
BGHSt (GS) 2, 194 (202).
157
BVerfGE 20, 323 (331).
158
Buna karşılık Tiedemann’a göre, objektif cezalandırılabilme şartları meselesi, esas
itibariyle anayasaya aykırılık bakımından anayasa hukuku sahasının dışında kal-
makta ve anayasa hukuku tarafından çizilen sınırlar içinde kalarak, ceza hukuku
öğretisi ve ceza politikası sorunu olarak karşımıza çıkmaktadır, bkz. Tiedemann,
Objektif Cezalandırılabilme Şartları ve İflas Suçlarının Reformu, s.308. Kanaati-
mizce Yazar’ın bu ifadesi bir
“sonuç”
niteliğinde değildir, zira buradaki en önemli
sorun olan ve anayasal bir ilke olduğu kabul edilen kusur prensibinin objektif ce-
zalandırılabilme şartları ile bağdaştırılıp bağdaştırılamayacağıdır. Bu nedenle ana-
yasa hukuku tarafından çizilen sınırın eş anlamlısını kanaatimizce kusur prensibi
oluşturmaktadır.
159
Hafter, Ernst, Lehrbuch des schweizerischen Strafrechts, Allgemeiner Teil, 1926,