261 / 485
Eşin Rızası
260
Aranan rıza, birlikte karar verme hakkıyla ilgilidir ve işlem için ge-
çerlilik şartıdır. TMK’nun 193. maddesinin yasal bir istisnası olan bu
sınırlamayla, eşlerin tek başlarına hareket etme ve sözleşme özgürlük-
leri sınırlanmıştır. İşlem için geçerlilik unsuru olan eşin rızası sağla-
namadıkça, işlem geçersiz olacaktır.
17
Aile ve eşya hukuku kuralları
birlikte ele alındığında, bu son görüş aile konutu ile ilgili tasarruflarda
eşin rızasının hukuki niteliğini açıklamakta bulunan en uygun yol ol-
malıdır.
Eşin rızası önceden izin veya işlem sonrasında icazet olarak veri-
lebilir.
18
Rızanın önceden alınmadığı işlemlerde, eşle işlem yapan tara-
fından, icazetin verilmesi için rızası alınmayan eşe uygun bir mehil ve-
rebilir. TBK’nun 46/2. maddesinde benimsenen çözüm yolu ışığında
uygun süre içinde rıza verilirse, işlem askıda geçersizlikten kurtulup,
geçerli hale gelir. Buna karşılık belirlenen sürede eş rızayı vermeyecek
olursa, işlem artık (üçüncü kişi için de bağlayıcı olmaktan çıkarak) ke-
sin hükümsüzlükle batıl olacaktır.
19
Ancak TMK’nun 194/1. maddesinin ifadesi karşısında verilen rıza
“açık”
olmalıdır; yapılan işleme suskun kalmayla zımnen rıza açıklan-
ması mümkün değildir. İznin somut işlemlere ilişkin olarak verilme-
si geçerlidir. Önceden verilen ve aile konutu üzerinde yapılacak tüm
işlemleri kapsayan soyut bir izin geçerli olarak kabul olunmamalıdır.
Eşin rızasının yasal veya iradi temsilci aracılığıyla açıklanabilmesinin
önünde bir engel yoktur. Ancak somutlaştırılmadan verilen, rıza ko-
nusundaki temsil yetkisi de, maddenin düzenleme amacıyla bağdaşır
nitelikte değildir.
20
Eşin işleme ilişkin rızasını yönelteceği kişinin, işlemin eşi dışın-
daki tarafı olduğu doktrinde
21
görüş birliğiyle kabul edilmekte, eşler
arası dayanışma yükümü gereği rızanın verildiğinin eşe de haber ve-
17
Kılıçoğlu, A., s. 3; Şıpka da eşin rızasını katılma hakkına dayandırırken, eksikliği-
nin hem taahhüt hem de tasarruf basamaklarını etkilediğini belirtmektedir. Şıpka,
Ş., s. 47-48; aynı yönde bkz. Acar, F., s. 44-45.
18
Eşin rızası alınmadan yapılan işlem sonrasında, icazet de verilmezden önce, eşler
arasındaki evlilik sona erer ya da aile konutu bu niteliğini kaybederse; işlem baş-
tan itibaren geçerli hale gelir. Dural, M - Öğüz, T - Gümüş, A., s. 212.
19
Kılıçoğlu, A., s. 22; Dural, M - Öğüz, T - Gümüş, A., s. 214; Şıpka, Ş., s. 149.
20
Öztan, kısıtlı eşin ayırt etme gücüne sahip olması halinde, görüşünün alınması
gerektiğini belirtmektedir. Öztan, B., s. 208.
21
Dural, M - Öğüz, T - Gümüş, A., s. 212; Acar, F., s. 77.