266 / 485
TBB Dergisi 2013 (109)
Emel BADUR
265
193. maddesiyle eşlere tanınan işlem serbestisi hakkının yasal bir istis-
nasıdır. Eşlerin benimsemiş oldukları mal rejimiyle ilintili bir hüküm
değildir.
Maddede hakimin bazı malvarlığı değerleriyle ilgili tasarrufları
eşin rızasına bağlamak yönünde karar vermesi için iki seçimlik şart-
tan birinin gerçekleşmesi gerekliliği aranmıştır. Bu şartlardan ilki, aile-
nin ekonomik varlığının korunmasıdır. Eşin ailenin ekonomik varlığı
açısından önem taşıyan bazı malvarlığı değerlerini elden çıkarması,
hesapsız harcamaları, ekonomik değer taşıyan bazı haklardan dü-
şüncesizce vazgeçmesi, ailenin geçimini sağlayan ekonomik kaynağı
(işletme, kira geliri vb.) sonlandırması gibi davranışlar bu kapsamda
değerlendirilebilir. Hakimin müdahalesinin talep edilebilmesi için ge-
reken ikinci seçimlik şart ise, evlilik birliğinden doğan bir yükümlülü-
ğün yerine getirilmemesidir.
Hakimin bir eşin tasarruflarının diğerinin rızasına bağlaması için
yukarıdakilere ek olarak aranan ön şart ise eşlerden birinin bu yönde
talepte bulunmasıdır. Sadece eşlere tanınan bu hakkı, böyle bir talep
olmaksızın hakimin resen kullanması (örneğin baktığı boşanma davası
kapsamında) mümkün değildir. Eşlerin evlilik birliği devam ederken,
boşanma veya ayrılık davaları sürerken, hakimden bu yönde talepte
bulunabilmelerinin yolu açıktır.
Hakimin vereceği sınırlama kararında, 199/1. maddede kullanılan
“
belirleyeceği malvarlığı değerleriyle ilgili”
ifadesinden de açıkça anlaşıla-
cağı üzere, eşin rızasına bağlanan işlemlerin konusunu teşkil edecek
malvarlığı değerlerini açıkça belirlemesi gerekir. Sınırlama konusu
mal varlığı değeri, taşınır - taşınmaz eşyalar, para, alacak hakkı, ayni
haklar veya kıymetli evrak olabilir. Sınırlama belirlenen malvarlığı de-
ğeri üzerindeki her türlü tasarrufun, eşin rızasına bağlanması olabi-
leceği gibi, belirli tasarruf işlemlerinin (örneğin ivazsız tasarrufların)
rızaya bağlanması şeklinde de olabilir.
36
Maddede hakimin vereceği sınırlama açısından bir süre öngö-
rülmüş olmamakla birlikte, doktrinde
37
kararın süreye tabi olarak da
2010, s. 309-334; Öktem, S.:
“Aile Birliğinde Eşlerin Tasarruf Yetkisinin Kısıtlanması”
,
TBB Dergisi, S. 67, Ankara 2006, s. 317-338.
36
Gümüş, M. A.: Evliliğin Genel Hükümleri ve Mal Rejimleri, İstanbul 2008, s. 192.
37
Kılıçoğlu, A., s. 33; Dural, M - Öğüz, T - Gümüş, A., s. 279; Barlas, N.:
“Yeni Türk