TBB Dergisi 109. Sayı

Laiklik ve Din Özgürlüğü

356

Yine Mahkeme’nin, benimsediği yumuşak laiklik anlayışının di-

nin “toplumsal görünürlüğüne imkân tanı”dığı ve “laik bir siyasal sis-

temde, dini konulardaki bireysel tercihler ve bunların şekillendirdiği

yaşam tarzı(nın) devletin müdahalesi dışında” olduğuna dair tespitleri

doğal sonuçlarına uzatıldığında, bütün toplumsal ve hukuki yaşamın

din kurallarının hegomonyası altına girmesi kaçınılmaz olur. “Dinsel

inanışlar ve bunlara uygun yaşama hakkı” gerekçesiyle sosyal ve kül-

türel yaşamın bütün dokularına

din kurallarının ve dinci ideolojinin

damgası ister istemez düşecektir.

II. Din Özgürlüğünün Niteliği, Yorumu ve Kolektif Kullanımı

Din özgürlüğünün demokratik devlet oluşumu için temel oluş-

turan niteliği (1), bu özgürlüğün koruduğu farklı alanların geniş yo-

rumlanmasını gerektirmektedir (2). Temel hak ve özgürlükler, ara-

larında nitelik farkı olmakla birlikte, kaynağı ve amacı bakımından

ortak bir temele sahiptir. Temel hak ve özgürlüklerin bu anlamda bir

bütün oluşturması, din özgürlüğünün kolektif kullanımı halinde di-

ğer hak ve özgürlüklerle arasında bir ilişki kurulmasına yol açmak-

tadır (3).

1. Niteliği

Din (ya da inanç) özgürlüğünün, düşünce özgürlüğü gibi özgür-

lükçü demokratik bir anayasal devlet için kurucu ve temel oluşturan

bir anlamı bulunmaktadır. En eski temel haklardan biri olarak inanç

özgürlüğü, tarihsel ve sistematik olarak modern bir anayasal devlet

olmanın zorunlu koşuludur. Çünkü devletin dinler karşısındaki taraf-

sızlığı, öncelikle inanç özgürlüğünün tanınmasıyla gelişmiş, devlet de

bu özelliğiyle vatandaşların diğer özgürlükleriyle birlikte gelişmiştir.

Dinsel, siyasal ya da özel alanda kişiliğin özünü belirleyen tinsel öz-

gürlük, kamusal düşünce oluşumunu gerekli kılar. Kamusal düşünce

Kürtajın yasaklanmasına, kız ve erkek üniversite öğrencilerinin aynı evde kala-

mayacağına

dem/detay/1788449/default.htm), başörtüsünün dinimizin gereği olduğuna

yatmadir.html#) yönelik açıklamalar, dinsel hukuku dayatma anlam ve sonucu

doğuracak niteliktedir.

Tanör B. , Türkiye’nin İnsan Hakları Sorunu, s. 57.