64 / 485
TBB Dergisi 2013 (109)
Ayhan BOZLAK
63
kamusal mahremiyet ya da toplum içinde ayırd edilmeme hakkı” ola-
rak tanımlanarak (Slobogin, 2007: 92), korunması gerektiği ifade edil-
mektedir (Westin, 1967: 31; Reiman, 1995: 38).
Bize göre de, “Toplum içinde ayırd edilmeme hakkı” olarak ad-
landırılabilecek olan bu alan özel hayatın gizliliğine ilişkin haklardan
birisi olmalıdır. Çünkü, esasında bireyler toplum içinde de rahat/iste-
diği gibi davranma ve bilinmeme hakkına sahiptir (Westin, 1967: 31).
Bu hak bireyler açısından özgür bir hareket alanı ve böylece açık ve
yaratıcı bir toplum meydana getirir, ancak bunun olmadığı yerde kişi-
ler gittikçe birbirine benzer ve sonuçta baskıcı/sıkıcı bir toplum ortaya
çıkar (Slobogin, 2007: 92). Kişiler izlendiği izlenimi altında ise araba
kullanmaktan, aşkını ilan etmeye kadar tüm hareketlerinin değişeceği
muhakkatır (Reiman, 1995: 38).
Aynı şekilde kamusal alandaki eylem ve işlemlerin konumu gereği
buna muhatap olan ya da özel gayretle bunları öğrenenler tarafından
ifşa edilmesi de bireyin kamusal alandaki davranışları üzerinde değiş-
kilik ya da soğutma etkisi (chilling effect) meydana getirir. Örneğin,
bir öğretmenin kamusal ve aleni alan olan bir marketten ucuz bazı ma-
muller, çok sayıda alkollü içecek ve bir de prezarvatif aldığını varsay-
dığımız bir alış veriş olayında, sözkonusu alınan ürünlere ait alış veriş
fişinin aleni olması gerektiği savı ile aynı kuyruktaki arkada bulunan
kişiler tarafından göz ucuyla incelemesi veya bunların iş (meslektaş ve
öğrencilerine) ya da aile çevresine dağıtılması gibi durumlar tamamen
özel olması gereken bilgilerin ifşa edilmesi anlamına gelecektir. Sözko-
nusu alış veriş bilgilerini öğrenen kişiler (örneğin, bu kişinin öğrenci-
leri), adı geçen hakkında alkolik olduğu ya da cinsel düşkünlük içinde
bulunduğu gibi sonuçlar çıkarabilecektir. Halbuki gerçek durumun bu
görünenden farklı olabilme ihtimali de mevcut bulunmaktadır. Şayet
öyle olmasa bile, belirtilen ifşa halinin tarafların hiçbirisi için faydalı
bir sonuç vermediği aşikârdır. Esasında bu durumda ürünler kendisine
alış veriş işlemini tamamlamak üzere sunulan kasiyer dışındaki kişile-
rin sözkonusu ürünleri görme ya da kasiyer de dahil olmak üzere hiç
kimsenin bu alışveriş bilgilerini ifşa etme hakkı yoktur. İfşa halinde, söz
konusu bilgiyi meşru bir bağlamda öğrenen kişiler için de bağlam (kon-
text) değişmekte ve artık bu durum meşru olmaktan çıkmaktadır.
10
10
Değinilen bağlamsal bütünlük ilkesine göre, aile veya iş ortamı, dini topluluklar,