73 / 485
Kamusal Bağlamda Özel Hayatın Korunması: ABD Federal Yüksek Mahkemesi ...
72
Sözkonusu Maddede düzenlenen özel hayatın korunması hakkı
sadece devletlerin müdahalesine karşı koruma sağlayan negatif bir
hak olarak değil, aynı zamanda bireylerin bu hakkı etkin ve istedikleri
şekilde kullanmasını mümkün kılmak üzere pozitif bir hak olarak da
düzenlenmiştir. Ancak bu hak mutlak olmayıp, sözkonusu Maddenin
ikinci parağrafında bulunan düzenleme çerçevesinde sınırlanabilmek-
tedir. Bunun yanında, AİHM pratiğinde özgürlüklerin kullandırılması
esas olup, sınırlamalar çok sıkı bir rejime tabi tutulmaktadır.
Özel hayatın gizliliğinin korunması kavramının gelişim sürecin-
deki algılanışı Avrupa ile ABD’de farklı şekilde olmuştur. Avrupa
yaklaşımında bu kavram onurun (dignity), ABD’de ise özgürlüğün
(liberty) bir yönü olarak görülmüştür (Kleinig vd., 2011: 221). Onur
ile özgürlük kavramları arasında yakın bir bağlantı bulunmasına rağ-
men, aralarındaki fark dikkatten kaçırılmamalıdır. Onur kavramı, ki-
şiliği oluşturan manevi değerler arasında yer almakta ve başlı başına
temel bir hak olmanın ötesinde, bütün insan haklarının da temelini
oluşturmaktadır. Bu kavram aynı zamanda diğer hakların sınırlanma-
sını da gerektiren bir üst değer olarak bulunmaktadır. Ancak ilginçtir
ki, bu kadar önemli olan bir kavrama atıf yapan ulusal ve uluslararası
belgeler onu tanımlamamakta, anlamını kişilerin içlerinde taşıdıkları-
na inandıkları değer yargısına bırakmaktadırlar. İnsan bedeni ve ruhu
arasındaki ilişki neyse, insan hakkı ve insan onuru arasındaki ilişki de
aynıdır. Ruhu tanımlayamadığımız gibi insan onurunu da tam olarak
belirli bir kalıp içerisine koymak kolay değildir. Diğer taraftan özgür-
lük (liberty) ise, devlet müdahalesinden/sınırlamalarından arındırıl-
mış seçme/istenildiği gibi davranabilme hürrriyetinden (freedom)
yorumlanan bir kavramdır. Bu sebeple de olsa gerek ki, özel hayatın
korunması konusunda Avrupa uygulaması çok daha titiz ve savunu-
cudur. ABD’de ise kamusal güvenliğin sağlanmasının her zaman için
daha öncelik arz ettiği müşahade edilmektedir.
3. Uygulamada Durum
A. Müdahale ya da Sınırlama Rejimi (İstisna Hükümleri)
Bilineceği üzere özel hayatın gizliliği kavramı, kamu güvenliği
başta olmak üzere, ifade hürriyeti ve kamunun şefffalığı gibi diğer bazı