75 / 485
Kamusal Bağlamda Özel Hayatın Korunması: ABD Federal Yüksek Mahkemesi ...
74
Yani;
• Müdahalenin hukukun evrensel ilkelerine uygun şekilde düzen-
lenmiş bulunan iç mevzuata uygun olup olmadığı,
• İkinci parağrafta sınırlı şekilde sayılmış bulunan meşru amaçlar-
dan birine yönelik bulunup bulunmadığı,
• Müdahalenin demokratik toplum gerekleri için lüzumlu/zorunlu
olup olmadığı (yeterli nedene sahip olma, en az müdahale edici
yönteme başvurma ve orantılı davranma),
Hususları incelenmektedir.
AİHM diğer tüm hak ve özgürlüklerde de yaptığı gibi özel hayatın
korunması hakkıyla ilgili uygulamalarında da hakkın kullanılmasına
ilişkin kuralları mümkün olduğunca geniş, istisna hükümlerini ise dar
yorumlamaktadır.
B. Kamusal (Aleni) ya da Açık Alanlarda
26
Özel Hayatın Korunması
a) FYM’nin Yaklaşımı
FYM uygulamasında kamusal bağlamda özel hayatı korumak için
esas olarak makul/meşru özel hayat beklentisi testi (the reasonable/
legitimate expectation of privacy test) kullanılmaktadır. Bu teste göre;
Ek 4. Madde kişileri özel hayatın korunması yönünde makul olma-
yan arama, zaptetme, telefon dinleme, izleme vb. gibi ihlal ve müda-
halelerleden korur. FYM’ye göre, makul/meşru özel hayat beklentisi
için; bir kişinin güncel ve gerçek (fiili) bir özel hayat beklentisi içinde
olması ve bunu sergilemesi (subjektif yön) ile bu beklentinin toplum
tarafından makul biçimde karşılanması (objektif yön) gereklidir.
FYM makul/meşru mahremiyet beklentisi testini ilk kez
Katz v.
United States
kararında
27
ortaya koymuştur. Karara konu olay, başvu-
rucu
Katz
’ın bir telefon kulubesinden illegal kumar işiyle ilgili olarak
yaptığı görüşmelerin kulubenin dışında bir alana yerleştirilen bir alet
26
Özel hayatın korunması hakkının sınırlarının belirlenmesi anlamında, FYM tarafın-
dan kamusal ve özel alan ayrımından başka, açık alan kavramı da kullanılması ne-
deniyle sözkonusu kavrama başlıkta yer verilmiş bulunmaktadır. FYM kararlarında
açık alan tabiri, tabii olarak kapalı alanlardan başka, konutun müştemilatı dışındaki
gerek kamusal gerekse özel tüm açık mekanları kapsayacak şekilde kullanılmaktadır.
27
Bkz.
Katz v. United States
kararı, para. 350-353, 389, U.S. 347 (1967).