80 / 485
TBB Dergisi 2013 (109)
Ayhan BOZLAK
79
türlü eşyaya, onların bir suçta kulanıldığına veya suç konusu oldukla-
rına dair hemen anlaşılacak şekilde geçerli bir sebebi (probable cause)
bulunması halinde, yasal bir izne gerek duymadan arayıp elkoyabil-
mesine ilişkin istisna halidir (
Harris v. United States
kararı
34
). Bu du-
rum, Federal yetkililer tarafından havalanlarında da kişiler ve eşyalar
hakkında uygulanmaktadır.
Bu doktrin gereği kabul edilen istisna halini kullanmak amacıyla
polis daha iyi görüntü almak için eşyaya/nesneyi hareket ettiremez.
Arizona v. Hicks
davasında
35
, bir ateş etme olayını araştıran polis me-
murunun, geçerli nedene de sahip olmadan müzik sistemi ekipmanı-
nın seri numarasını yazmak için hareket ettirmesi nedeniyle kanunsuz
davrandığına karar verilmiştir. Bu doktirinin açıkça hissedilme, koku
alma ve duyma gibi alt doktirinlere de ayrılmakta olduğu ifade edil-
mektedir (en.wikipedia.org, 2013a).
cc) Kamuya Teşhir Doktrini (Public Exposure Doctrine)
Bu istisna hali kamuya açık halde olan ya da bu hale getirilmiş
bulunan (kamuya teşhir edilen) şeyler hakkında mahremiyet bek-
lentisinin ortadan kalktığı düşüncesine ilişkindir. Değinilen konuya
ilişkin
California v. Ciraolo
davasına
36
konu olayda
,
polis aldığı isimsiz
bir ihbar üzerine esrar yetiştirildiğini düşündüğü bir bahçeyi (back-
yard) takibe almış, 10 fit yüksekliğinde çitler ve korumalar nedeniyle
burayı karadan gözetleyememesi üzerine bu iş için eğitim alan bir
polis tarafından havadan 1.000 fit yüksekten söz konusu alan görün-
tülenerek kaçak yetiştirilen esrarlar fotoğraflanmış ve bu delillerle
arama izni temin edilerek yapılan arama sonucu 73 kök esrar bitkisi
zaptedilmiştir.
Yargılama derecatı içinde zanlı, havadan yapılan gözleme için ya-
sal izin bulunmadığını ve bunun Ek 4. Maddede yazılı haklarının ihlali
olduğunu iddia etmiş, ancak FYM bunun Ek 4. Madde anlamında bir
arama olmadığına ve olayda ihlal bulunmadığına karar vermiştir. Mah-
keme gerekçe olarak; “Ek 4. Madde, polisler de dahil kimseye kamusal
34
390 U.S. 128, 136-67 (1990). Bu konuda ayrıca bkz.
Horton v. California
kararı, 496
U.S. 128 (1990).
35
480 U.S. 321 (1987).
36
476 U.S. 207 (1986).