TBB Dergisi 110. Sayı

TBB Dergisi 2014 (110)

Olgun DEĞİRMENCİ

137

3. Kanunu Bilmemek Mazeret Sayılmaz Kuralı

Kökleri Roma Hukukuna kadar uzanan, kanunu bilmemek ma-

zeret sayılmaz (ignorantia juris non excusat) kuralı

özellikle Kilise

Hukuku tarafından benimsenmiş bir kuraldır. Katı ve objektif ceza so-

rumluluğu anlayışının benimsendiği bu dönemde, kanunu bilmemek,

dini kuralları bilmemekle eşdeğerde tutulmaktaydı. Bu kural, dinsel

kuralların bilinmesinin dinsel bir zorunluluk olduğu anlayışından ha-

reket ettiği için kendi içinde tutarlı bir görünüm arz etmektedir.

Kanuni bilmemek mazeret sayılmaz kuralının hukuki niteliği hak-

kında çeşitli görüşler ileri sürülmüştür.

Kanunu bilmemek mazeret

Güngör, Kural Üzerinde Hata, s. 24.

Karakurt, s. 134; Kanunu bilmemek mazeret sayılmaz kuralı ve getirilen eleştiriler

hakkında geniş bilgi için bkz. Özek, Çetin, “Ceza Normunun Varlığında Hata”,

Bilgi Toplumunda Hukuk Ünal Tekinalp’e Armağan,

C.:3, İstanbul 2003, s. 818; Mah-

mutoğlu, Fatih Selami / Ünver, Yener, “Kanunu Bilmemek Mazeret Sayılmaz Ku-

ralı Üzerine”,

İstanbul Barosu Dergisi,

C.:72, S.:4-5-6, 1998, s. 373.

Kanunu bilmemek mazeret sayılmaz kuralının hukuki esası konusunda bkz. Er-

man, Sahir, “Ceza Hukukunda Hukuki Bilmeme ve Yanılma”, İÜHFM, C.:XII,

S.:2-3, 1946, s. 518 vd.; Demirel, Hakkı, “Ceza Hukukunda Bilmeme ve Hata”,

AÜHFD, C.:XII, S.:3-4, 1955, s. 100 vd.; Artuk – Gökcen - Yenidünya. s. 554 vd.; Ka-

rakurt. s. 135 vd; Card, Richard, Card, Cross and Jones Criminal Law, Eighteenth

Edition, Oxford University Press 2008, s. 111; Erem – Danışman – Artuk. s. 119

vd; Glanville, Williams, Criminal Law. The General Part, Second Edition, Reprint

USA 1988, s. 288; Elliott, Catherine / Quinn, Frances, Criminal Law, Fourth Editi-

on, Malaysia 2002, s. 273; Fitzgerald, P.J., Criminal Law and Punishment, Oxford

University Press, 1962, s. 122 vd.; Findlay, Mark, (2007). Criminal Law Problems

in Context, Second Edition, Reprint Australia 2007, s. 133-134; Herring, Jonathan,

Criminal Law Text, Cases and Materials, Third Edition, New York 2008, s. 691

vd.; Loveless, Janet, Criminal Law, Text, Cases and Materials, New York 2008, s.

443 vd.; Ashworth, Andrew, Principles of Criminal Law, Fifth Edition, New York

2006, s.232 vd.; Reid, Sue Titus, The Essentials Criminal Law. New York 2009, s.

58-59; Padfield, Nicola, Criminal Law, 6 th Edition, New York 2008, s. 114 vd.;

Ormerod, David, Smith and Hogan Criminal Law, 12 th Edition, New York 2008,

s. 319 vd.; Fletcher, George P., Rethinking Criminal Law, New York 2002, s.683;

Arzt, Gunther, “The Problem of Mistake of Law”, Brigham Young University Law

Review, 1986, s. 711 vd.; Yaffe, Gideon, “ExcusingMistakes of Law”, Philosophers’

Imprint, Vol.:9. No.:2. April 2009. s. 1 vd.; Christopher, Russell L., “Mistake of Fact

in the Objective Theory of Justification: Do Two Rights Make Two Wrongs Make

Two Rights…?”, The Journal of Criminal Law & Criminology, Vol.:85, No.:2, 1994,

s. 295 vd.; uluslararası ceza hukuku alanında yanılma konusunda bkz. Antonio

Cassese, International Criminal Law. New York 2003, s. 251; Badar, Mohamed

Elewa, “Mens Rea – Mistake of Law &Mistake of Fact in German Criminal Law: A

Survey for International Criminal Tribunals”, International Criminal Law Review

5, 2005, s. 203-246; Scaliotti, Massimo, “Defences Before the International Criminal

Court: Substantive Grounds for Excluding Criminal Responsibility – Part 2”, In-

ternational Criminal Law Review 2, 2002,. s. 1-46;