142 / 441
TBB Dergisi 2014 (110)
Olgun DEĞİRMENCİ
141
senmekte iken
49
, bazı yazarlar açısından ise yasak yanılgısı - tipte ya-
nılgı ayrımı önem kazanmaktadır.
50
Yasak yanılgısı - tipte yanılgı ayrımı, birçok noktada hukuki yanıl-
gı - fiili yanılgı ayrımı ile örtüşmesine rağmen, aralarında farklılıklar
bulunmaktadır. Yasak yanılgısında failin haksızlığın maddiyatına iliş-
kin bilgisi tamdır, ancak o haksızlık oluşturan hareketine hukuk düze-
ni tarafından izin verilmediğini bilmemektedir.
51
Yasak yanılgısında fail, işlediği fiili yasaklayan bir normun var-
lığında veya söz konusu normun değerlendirilmesinde yanılgıya
düşmektedir. Fail tarafından işlenen fiili yasaklayıcı normun gözden
kaçırılarak, fiile izin verildiği konusunda hataya düşülmesi yasak ya-
nılgısının ilk görünüm şekli olmaktadır. Bu duruma öğretide de,
“doğ-
rudan haksızlık yanılgısı”
veya
“soyut haksızlık yanılgısı”
adı da verilmek-
tedir.
52
Yasak yanılgısının ikinci görünüm şekli ise failin işlemiş olduğu
fiile hukuk düzeninin cevaz verdiği, hukuka uygun hâle getiren bir
sebebin bulunduğunu düşünerek hareket etmesidir. Bu durumda fail,
işlemiş olduğu fiilin genel olarak hukuk düzenince yasaklanmış oldu-
ğunu bilmektedir, ancak somut olayda bir hukuka uygunluk sebebinin
bulunduğunu zannetmektedir. Fail, bu ikinci görünüm şeklinde huku-
ka uygunluk nedenlerinin varlığı konusunda hataya düşmektedir ki,
bu duruma öğretide,
“dolaylı haksızlık yanılgısı”
veya
“somut haksızlık
yanılgısı”
denmektedir.
53
Bu ikinci görünüm, çalışmamızda
“hukuka
uygunluk nedenlerinin varlığında yanılma”
başlığı altında incelenmiştir
ve aslen
“izin normunda yanılma”
durumudur.
Hukuku bilmemekten kaynaklanan bir yanılgının konusu aynı za-
manda tipin bir unsurunu da oluşturmakta ise, söz konusu yanılgı tip-
te yanılgı olarak değerlendirilecektir. Bu duruma örnek olarak suçun
normatif unsurları verilebilir. Tipte yer alan ve hukuki açıdan değer-
lendirmeyi gerektiren unsurlar da, bu şekliyle eylemsel unsurlarla eşit
49
Hakeri, s. 380; Artuk / Gökcen / Yenidünya, s.554; Centel / Zafer / Çakmut, s.
416.
50
Koca / Üzülmez, s. 228.
51
Koca / Üzülmez, s. 299.
52
Koca / Üzülmez, s. 299; Karakurt, s. 144.
53
Koca / Üzülmez, s. 300; Karakurt, s. 144.