153 / 441
Ceza Hukukunda Yanılma Kavramı ve Hukuka Uygunluk Nedenlerinde Yanılma
152
ilin iradesi ile gerçek arasında bir uyum bulunması hâlinde fiil suç
teşkil etmeyecek olması birinci durum; irade ile gerçek arasında bir
uyum bulunsa dahi fiil başka bir suçu teşkil edecek olması da ikinci
durumdur.
Birinci durumda ortaya çıkan yanılma esaslı bir yanılmadır ve bu
yanılma kastı ortadan kaldıracaktır. İkinci durumda ise yanılma esaslı
bir yanılma olarak kabul edilmeyecek ve kişinin cezai sorumluluğu bu-
lunacaktır.
88
Trenden inen bir yolcunun kendi bagajı yerine bir başka-
sına ait bagajı alması hâli birinci duruma örnektir.
89
Zira fail yanılgıya
düşmemiş olsa idi, yani iradesi ile gerçek arasında uyum bulunsa idi
kendi bagajını almış olacaktı. Kişinin kendi bagajını alması ise herhangi
bir suça sebebiyet vermeyecektir. İkinci duruma örnek olarak kaybe-
dilmiş bir nesne olduğu inancı ile başkasına ait bir eşyayı alan kişinin
durumu verilebilir. Burada kişi yanılgıya düşmemiş olsa idi, başka bir
anlatımla iradesi ile gerçek arasında bir uyumsuzluk bulunmasa idi
eylemi kaybolmuş eşya üzerinde tasarruf suçunu (TCK m.160) oluş-
turacaktır.
90
Failin böyle bir durumda cezai açıdan sorumlu olacağı
açık olmakla birlikte hangi suçtan dolayı sorumlu olacağı hususu izaha
muhtaçtır. İkinci durumda irade ile gerçek arasındaki ayrılık, irade le-
hine çözümlenecek ve fail gerçekte işlenmiş olan suçtan dolayı değil,
gerçekleştirmeyi kastettiği suçtan dolayı sorumlu olacaktır.
91
Taksirli suçlarda yanılmanın, taksirin mahiyetinde yanılmanın da
bulunmasından dolayı cezai sorumluluğu etkilemeyeceği, kastı kal-
dırmasına rağmen taksirin varlığına engel olmayacağı yönünde bir
görüş bulunmaktadır. Bu görüşe karşın taksirli suçlarda yanılmanın,
taksirden dolayı sorumluluğu etkileyebileceği ileri sürülmüştür. Buna
göre kişinin yanılgıya düşmesinde taksirinin bulunup bulunmadığı-
nın araştırılması gereklidir. Kişi, gerekli dikkat ve özeni göstermiş ol-
masına rağmen yanılgıya düşmüşse, yanılmanın mevcudiyetine rağ-
men taksirden dolayı sorumluluk mümkün değildir.
92
Kanaatimizce
de, taksirli suçlarda suçun oluşumu için gerekli olan manevi unsurun
taksir olması, doğası gereği taksirin içinde yanılmanın da bulunması
88
Dönmezer / Erman, II, s. 315, 316.
89
Dönmezer / Erman, II, s. 316.
90
Hakeri, s. 383; ayrıca bkz. Dönmezer-Erman, II, s. 319, 320; Karakurt, s. 117.
91
Hakeri, s. 383; Dönmezer-Erman, II, s. 317.
92
Dönmezer / Erman, II, s. 317, 318; Koca / Üzülmez, s. 231.