161 / 441
Ceza Hukukunda Yanılma Kavramı ve Hukuka Uygunluk Nedenlerinde Yanılma
160
Daha hafif cezayı gerektiren hâllerde yanılma iki şekilde karşımıza
çıkmaktadır;
(1) Failin işlediği suçta daha hafif cezayı gerektiren bir hâl var-
dır ancak fail bunu bilmemektedir. Bu ihtimalde, faile uygulanacak ve
daha az cezayı gerektiren nitelikli bir hâl vardır ancak fail suçu işler-
ken, düşmüş olduğu yanılgı sonucu bu nitelikli hâli bilmemektedir.
Bu durumda, failin kastına nitelikli hâl dâhil olmamasına rağmen, fail
düşmüş olduğu bu yanılgı hâlinden istifade edecek ve daha az cezayı
gerektiren nitelikli hâl kendisine uygulanacaktır. Örneğin TCK m.145
gereğince hırsızlık suçunun konusunu oluşturan malın değerinin az
olması, daha az cezayı gerektiren bir nitelikli hâldir. Failin, çaldığı eş-
yanın değerinin az olduğunu düştüğü yanılgı sonucu bilmemesi duru-
munda, söz konusu yanılgısından istifade edecek ve TCK m.145’te yer
alan indirim kendisi için uygulanacaktır.
118
(2) Failin işlediği suçta daha hafif cezayı gerektiren nitelikli bir
hâlin bulunmamasına rağmen fail daha az cezayı gerektiren nitelikli
hâlin bulunduğundan bahisle suçu işlemektedir: Değersiz zannede-
rek, değerli bir eşyayı çalan kimse daha az cezayı gerektiren nitelikli
hâl konusunda yanılgı içindedir. Bu kişi hakkında TCK m.145 uygu-
lanacaktır.
119
Bahsi kapatmadan önce son bir duruma değinilmesi gerekir. Bu
durum da, failin gerçekleştirmeyi düşündüğü suçta ve gerçekleşen
suçta farklı nitelikli hâller bulunması durumudur. Bunlardan ilki, hem
gerçekleşen hem de gerçekleştirilmesi düşünülen suçta daha ağır ce-
zayı gerektiren nitelikli hâlin bulunmasıdır. Örneğin, (C) kendisine
yüklüce bir miras kalacağı düşüncesiyle babası (B)’yi öldürmeyi plan-
lamaktadır. Akşam namazından dönen babası olduğu düşüncesiyle
açılan kapıya birkaç el ateş eder ve o sırada komşusundan gelen anne-
si (A)’yı öldürür. Bu durumda işlenen suçta bulunan daha ağır cezayı
gerektiren nitelikli hâlden (C)’nin bilgisi bulunmadığından, annesini
öldürmüş olmasından dolayı TCK 82/1 kendisine uygulanmaz.
120
Fail,
suç kapsamında da görülebilmektedir. (Ozansü, s. 388, 389, Hakeri, s. 325;
Karakurt, s. 123, dn.58).
118
Koca / Üzülmez, s. 235; Özbek, s. 88; Karakurt, s. 124; Hakeri, s. 385, 386.
119
Koca / Üzülmez, s. 235; Özbek, s .88; Karakurt, s. 124; Hakeri, s. 385, 386.
120
Özbek, s. 88.