162 / 441
TBB Dergisi 2014 (110)
Olgun DEĞİRMENCİ
161
annesini değil babasını öldürmek istediğinden dolayı, gerçekleştir-
mek istenen suçta nitelikli hâl babanın öldürülmesidir ancak anneyi
öldürdüğünden dolayı hatasından yararlanır ve TCK m.82/1 kendisi
hakkında uygulanmaz. Dolayısıyla (C) kasten öldürme suçundan do-
layı sorumlu olur. İkinci ihtimalde ise hem gerçekleşen hem de ger-
çekleştirilmesi düşünülen suçta daha hafif cezayı gerektiren bir hâl
mevcuttur. Örneğin fail, hırsızlık suçunu bir hukuki ilişkiye dayanan
alacağını tahsil edilmek amacıyla işlemiştir ancak böyle bir hukuki
ilişki mevcut değildir (TCK m.144). Bununla birlikte, hırsızlık suçu-
nun konusu olan malın değeri de azdır (TCK m.145). Bu durumda fail,
yanılgısından istifade edeceğinden bir hukuki ilişki bulunmamasına
rağmen, bir hukuki ilişki mevcut gibi TCK m.144’de yer alan indirim
nedeninden istifade edecektir.
765 sayılı TCK zamanında da, failin irade etmediği şiddet sebeple-
rinin kendine uygulanmaması Kanun’un esası olarak kabul edilmiştir.
Nitekim bu durumu, 52’nci maddedeki
“cürümden zarar gören kimsenin
sıfatından neşet eden ve cezayı şiddetlendiren esbab faile tahmil olunmaz”
ifadesinden ve iştirak müessesesinde şahsi ve fiili sebepler karşısın-
da şeriklerin durumunu düzenleyen 66 ve 67’nci maddelerinde açıkça
“vukuf” şartını aramasından çıkarabiliriz.
121
6. Ceza Sorumluluğu Kaldıran veya Azaltan Nedenlerde Yanılma
Türk ceza hukukunda yanılmayı düzenleyen TCK m.30’da üçün-
cü fıkra olarak ceza sorumluluğunu kaldıran veya azaltan nedenlere
ait koşullarda yanılma düzenlenmiştir. Fıkraya göre;
“Ceza sorumlulu-
ğunu kaldıran veya azaltan nedenlere ait koşulların gerçekleştiği hususunda
kaçınılmaz bir hataya düşen kişi, bu hatasından yararlanır”
.
Ceza sorumluluğunu kaldıran veya azaltan nedenler, TCK’nın
Birinci Kitabının, İkinci Kısmının İkinci Bölümünde düzenlenmiştir.
Bunlar; kanunun hükmü ve amirin emri (TCK m.24), meşru savunma
ve zorunluluk hâli (TCK m.25), hakkın kullanılması ve ilgilinin rızası
(TCK m.26), sınırın aşılması (TCK m.27), cebir ve şiddet, korkutma ve
tehdit (TCK m.28), haksız tahrik (TCK m.29), hata (TCK m.30), yaş kü-
çüklüğü (TCK m.31), akıl hastalığı (TCK m.32), sağır ve dilsizlik (TCK
121
Demirel, s. 107, 108.