170 / 441
TBB Dergisi 2014 (110)
Olgun DEĞİRMENCİ
169
luk nedeninin maddi şartlarında yanılma içinde değildir. Zira fail, ey-
lemine ilişkin tüm hususları doğru değerlendirmekte ancak “suçüstü
hâlinde özel kişilerin yakalama yetkisi” normatif unsurunda yanılma
içinde bulunmaktadır. Burada normatif unsur eylemin genelini değer-
lendirmektedir ve bu husustaki yanılgı, izin normunda yanılgı kapsa-
mında değerlendirilecektir.
Bununla birlikte, failin yanılgısı “saldırının haksız olması” nor-
matif unsuruna değil, saldırı eyleminin hukuka aykırılığını belirleyen
maddi şartlara ilişkin ise başka bir anlatımla failin maddi şartlar konu-
sundaki bilgisizliğinden dolayı eylem hukuka aykırı değerlendirilmiş
ise artık hukuka uygunluk nedeninin maddi şartlarında yanılma söz
konusudur.
142
Örneğin
“yolda giderken kendisine arkadan çarpmak üze-
re olan bir arabayı görmeyen ve çeşitli uyarıları duymayan sağır-dilsiz bir
kişi(nin), kendisini kurtarmak için aniden üzerine atılan bir kimsenin eylemi-
ni hukuka aykırı”
143
olarak değerlendirmesi durumunda, eylemin huku-
ka aykırılığına ilişkin maddi şartlarda yanılma hâli mevcuttur.
İzin normunun varlığında veya sınırlarında yanılmanın hukuk-
sal niteliğinin ne olduğu konusunda öğretide uzlaşı bulunmamak-
tadır. Hukuka uygunluk nedenlerinde yanılmayı düzenleyen TCK
m.30/3’te, söz konusu yanılmanın hukuki niteliğinden bahsedilmek-
sizin, kaçınılmaz hatanın varlığı hâlinde failin bu hatadan yararlana-
cağı ifade edilmiştir. Dolayısıyla, izin normunun varlığında veya sınır-
larında yanılma hâlinde yasak yanılgısında olduğu gibi failin kusuru
mu etkileneceği, yoksa kastının mı ortadan kalkacağı açık değildir. Bu
durumda bazı yazarlar, TCK 30/1’de düzenlenen tipte yanılma hü-
kümlerinin kıyasen uygulanması suretiyle failin kastının kalkması ge-
rektiğini ifade etmektedirler. Bu yazarlara göre kast ortadan kalktığı
için suçun taksirli hâlinin mevcut olması durumunda failin taksirli
eylemden dolayı sorumlu tutulacaktır.
144
Diğer bazı yazarlar tarafın-
dan ise izin normunun varlığında veya sınırlarında yanılmanın yasak
yanılgısı kapsamında değerlendirilmesi ve dolayısıyla TCK m.30/4’ün
uygulanması gerektiği ifade edilmiştir.
145
142
Barış Erman, s. 284.
143
Barış Erman, s. 284.
144
Özbek, s. 90.
145
Barış Erman, s. 281; “Failin esasen hukuk düzenince kabul edilmemiş olan bir hu-
kuka uygunluk sebebinin mevcut olduğunu sanmasının önemi yoktur. Sözgelimi