175 / 441
Ceza Hukukunda Yanılma Kavramı ve Hukuka Uygunluk Nedenlerinde Yanılma
174
min mevcudiyetinden dolayı uygulanabilir olarak görülmemektedir.
Bu durumda, Erman tarafından ifade edilen
“cezalandırılmayan eylem
çözümü”
nün, hukuka uygunluk nedenlerinin maddi koşullarının varlı-
ğını bilmeden eylemi gerçekleştiren kişi hakkında uygulanabilecek en
uygun çözüm olduğu kanaatindeyiz.
Somut olayda hukuka uygunluk nedeni mevcut değildir;
(1) Somut olayda hukuka uygunluk nedeninin mevcut olmaması-
na rağmen failin bunu bilmemesi durumunda, irade ile gerçek arasın-
da bir çelişki mevcut olmadığından failin herhangi bir hukuka uygun-
luk nedeninden yararlanabilmesi mümkün değildir.
(2) Somut olayda hukuka uygunluk nedeni bulunmamasına rağ-
men, fail yanılgı sonucunda hukuka uygunluk nedeninin şartlarının
oluştuğunu zannederek eylemini gerçekleştirmesi hâlinde failin söz
konusu hukuka uygunluk nedeninden istifade edip edemeyeceğinin
incelenmesi gereklidir. Issız ve soygunların yapıldığı bir yerde, karan-
lıkta bir kişinin kendisine koştuğunu gören failin, saldırıya uğradığını
sanarak etkin eylemde bulunması veya kişiyi öldürmesi durumu ör-
nek olarak verilebilir.
155
Bu durumda, TCK m.30/3’te yer alan düzen-
leme uygulama alanı bulacak ve fail, hukuka uygunluk nedenlerine ait
koşulların gerçekleştiği hususunda kaçınılmaz bir hata içinde ise bu
hatasından istifade edecektir.
Failin, hukuka uygunluk nedenlerinin maddi şartlarında yanılgı-
ya düşmesinde kusuru var ise dikkat ve özen yükümlülüğüne uygun
hareket etse idi hataya düşmeyecek idiyse, kaçınılabilir bir yanılmanın
varlığından bahsedilecektir.
156
Başka bir anlatımla, failin
“somut olayın
durumuna, bilgi ve yaşam deneyimlerine göre yanılgıya düşmemek için ge-
rekli bilgiyi elde etmek konusunda herhangi bir çaba gösterip göstermediği”
157
göz önüne alınmalı ve yanılgısının kaçınılmaz olup olmadığı belirlen-
melidir. Bu değerlendirme sonucunda failin, hukuka uygunluk neden-
lerinin maddi şartlarında yanılgıya düşmesinde kusuru yok ise diğer
bir deyişle yanılgısı kaçınılmaz ise hukuka uygunluk nedeninden ya-
rarlanır.
155
Hakeri, s. 389.
156
Artuk / Gökcen / Yenidünya, s. 567; Hakeri, s. 389.
157
Artuk / Gökcen / Yenidünya, s. 568.