195 / 441
İdari Yargılama Usulu Kanunu ve Vergi Usul Kanunu Arasındaki Çatışmaların ...
194
II. NORM ÇATIŞMALARININ KLASİK YÖNTEMLE
ÇÖZÜLMESİ
A. GENEL ÇERÇEVE
Norm çatışmalarının çözümüyle ilgili iki yaklaşım söz konusu ola-
bilir. İlk olarak yasa koyucu, bir pozitif hukuk düzenlemesiyle norm
çatışmalarının nasıl çözümleneceğini belirleyebilir. Böyle bir düzenle-
me o hukuk sisteminde geçerli tüm norm çatışmalarını kapsayabilir ya
da belirli normlar arasındaki çatışmalara odaklanabilir. Bu bağlamda
İYUK m.31/2
33
, 5326 sayılı Kabahatler Kanunu m.3
34
, 5237 sayılı Türk
Ceza Kanunu m.5
35
, 4686 sayılı Milletlerarası Tahkim Kanunu m.17
36
belirli normlar arasındaki çatışmaları çözümleyen normlara örnek teş-
kil etmektedir. Çalışmada bu tür normlar “çatışma normu” olarak ad-
landırılmıştır. Çatışma normları, belirli normlar arasındaki çatışmaları
genellikle lex specialis veya lex posterior gibi ilkelerin uygulanmasıyla
çıkabilecek sonuçların tam tersini öngörerek çözülemeye çalışırlar. Söz
gelimi TCK m.5 hükmü, sonraki tarihli genel kanun ile (TCK genel
hükümlerinin) önceki tarihli özel hükümler çatıştığında sonraki tarihli
genel hükümlerin uygulanacağını ifade etmektedir. Halbuki aşağıda
ortaya konacağı üzere, bu hüküm olmasaydı, lex specialis ilkesi çatış-
mayı önceki tarihli özel kanunlar lehine çözümleyecekti. Bazı çatışma
normlarının ise, herhangi bir tereddüt doğmaması için klasik yöntem-
lerle ulaşılacak sonuçları pekiştirmek amacıyla ihdas edildikleri söyle-
nebilir. MTK m.17 bu konuda güzel bir örnek teşkil etmektedir.
Bu tür “çatışma normları”nın hukuk sistemlerinde bulunmadığı
hallerde norm çatışmaları belirli yöntemler izlenerek çözümlenmek-
33
İYUK m.31/2: “Bu Kanun ve yukarıdaki fıkra uyarınca Hukuk Usulü Muhakeme-
leri Kanununa atıfta bulunulan haller saklı kalmak üzere, vergi uyuşmazlıklarının
çözümünde Vergi Usul Kanununun ilgili hükümleri uygulanır”.
34
Kabahatler Kanunu m.3: “ (1) Bu Kanunun;
a) İdarî yaptırım kararlarına karşı kanun yoluna ilişkin hükümleri, diğer
kanunlarda aksine hüküm bulunmaması halinde,
b) Diğer genel hükümleri, idarî para cezası veya mülkiyetin kamuya geçirilmesi
yaptırımını gerektiren bütün fiiller hakkında uygulanır”.
35
Türk Ceza Kanunu m.5: “Bu Kanunun genel hükümleri, özel ceza kanunları ve
ceza içeren kanunlardaki suçlar hakkında da uygulanır”.
Bundan sonra “TCK” olarak anılacaktır.
36
4686 sayılı Milletlerarası Tahkim Kanunu m.17: “Bu Kanunla düzenlenen konu-
larda, aksine hüküm bulunmadıkça, Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu hü-
kümleri uygulanmaz”. Bundan sonra “MTK” olarak anılacaktır.