TBB Dergisi 110. Sayı

196 / 441

TBB Dergisi 2014 (110) Oytun CANYAŞ 195
tedir. Hukuk teorisinde norm çatışmalarını deontik mantığa 37, fes-
hedilebilir (defeasible) mantığa 38, tutarlılık standardına (standart of
coherence)39, “ölçme ve dengeleme/weighing and balancing”40 yönte-
mine, pragmatist yönteme 41 ve son olarak lex superior, lex posterior
ve lex specialis gibi klasik ilkelere göre 42 çözmeyi konu edinen pek çok
yöntem bulunmaktadır. Norm çatışmalarının bu yöntemlerle çözüm-
lenebilmesi kullanılan yöntemin meşrulaştırılması zorunluluğunu da
beraberinde getirmektedir. Bu tartışma klasik yöntemlerle sınırlı ol-
mak üzere aşağıda ortaya konmuştur.
37 Norm çatışmalarını deontik mantığa göre inceleyen çalışmalar için bkz. E.
Alchourrón Carlos, “Conflicts of Norms and the Revision of Normative Systems”,
Law and Philosophy, Vol. 10, No. 4 (Nov., 1991), pp. 413-425; M. J. Kollingbaum/ W.
W. Vasconcelos/Garcia Camino/ T. J. Norman, “Managing Conflict Resolution in
Norm-Regulated Environments?”,2008,
summary?doi=10.1.1.161.716, 09/08/2013.
38 Feshedilebilir(defeasible) mantık, belirli öncelik kuralları vasıtasıyla işleyen bir
mantık türüdür. Anılan mantığa dayalı hukuki muhakeme, büyük önermenin
önbileşenin evetlendiği(modus ponens) klasik hukuk mantığından farklılık göste-
rir. Feshedilebilir (defeasible) mantık hakkında ayrınıtılı bilgi için bkz. Jerzy Stel-
mach/ Bartosz Brozek, Methods of Legal Reasoning, Springer, Dodrecht, 2006, s.49
vd. Norm çatışmalarının feshedilebilir (defeasible) mantığa göre çözümlenmesi
için geliştirilen öneriler için bkz. Lamber Royakkers/ Frank Dignum, “Defeasible
Reasoning with Legal Rules”, in M.A. Brown and J.Carno, editors, Deontic Logic,
Agency and Normative Systems ( Workshops in Computing), pages 174-193, Sprin-
ger-Verlag, 1996; Giovanni Sartor, “Inconsistency And Legal Reasoning”, Legal
reasoning and normative conflicts: J.A.P.J. Breuker, R.V. De Mulder, J.C. Hage
(eds.), Legal knowledge based systems JURIX 91: Model-based legal reasoning,
The Foundation for Legal Knowledge Systems, Lelystad: Koninklijke Vermande,
pp. 92-112.Bu konuda ayrıca bkz. Laurence Cholvy/ Frederic Cuppens, “Solving
Normative Conflicts by Merging Roles”,
ult/files/anexos/3134-3128-1-PB.pdf, 7/8/2013.
39 Conway, s.984
40 Bkz. Zorrilla, s.729. Bu yöntemde çatışma koşullara göre iki normdan birine ağırlık
vererek çözülmektedir. Ancak bu yöntemde de göz ardı edilen norm muhakeme
sonucu ortadan kalkmamakta geçerliliğini devam ettirmektedir(Kammerhofer,
s.175). Bu konuda ayrıca bkz. Peczenik, s.61 vd.
41 Pragmatistler, norm çatışmalarının her iki normun da geçerli olduğundan ha-
reketle çözümlenemeyeceğini ileri sürmektedir. Zira norm çatışmaları emredi-
ci-yasaklayıcı normlardaki gibi ampirik gözlemin aynı anda yapılamamasından
kaynaklanabilmektedir. Bu normlar geçerli oldukları sürece çatışmaya devam
edeceklerdir. Bu nedenle pragmatistler, bir normun diğerini ilga etmesi yeri-
ne somut olayla daha bağlantılı/ilişki olan normun uygulanması gerektiğini
belirtmektedir(Kammerhofer, s.175).
42 Bkz. Conway s. 984; Işıktaç/Metin, s.258 vd.; Kemal Gözler, Hukuka Giriş, 9.Baskı,
Ekin Yayınevi, Bursa, 2012, s.341 vd.; Ross, s.131 vd. Peczenik, s.342 vd.; Kammer-
hofer, s.175 vd.