290 / 441
TBB Dergisi 2014 (110)
Ümit KILINÇ
289
mensupları
43
, politikacılar
44
, işçiler ve memurlar
45
başta olmak üzere
demokratik haklarını arayan tüm kesimlerini ilgilendirmektedir
46
.
Sadece mutlak surette zorunlu olan durumlarda barışçıl bir göste-
riye müdahale edilmesi kabul edilebilir. Ancak, böyle bir müdahale-
nin mutlak surette gerekli olması yeterli değildir : müdahale esnasında
kullanılan gücün de orantılı olması gerekmektedir. Kullanılan güçün
orantılı olma gerekliliği sadece polisi ve amirlerini ilgilendirmemekte-
dir.
Aşıcı/Türkiye n° 2
kararında AİHM, orantılılık konusunda bir adım
daha da ileri giderek, yargı organlarının da barışçıl bir gösteriye yapı-
lan müdahalenin gerekliliğini ve güç kullanımının orantılı olup olma-
masını inceleme yükümlülükleri olduğunu belirtmiştir
47
.
AİHM önünde Türkiye aleyhine 11. madde ile ilgili olarak verilen
mahkumiyet kararlarının incelenmesinden, Türkiye’de gösteri yürü-
yüşlerine şiddet kullanarak müdahale edilmesinin bir gelenek olduğu
izlenimine varmaktayız. AİHM polisin, şiddetten mutlaka kaçınması
ve devlet makamlarının gösteride ifade edilen fikir ve görüşlere tole-
rans göstermesi gerektiğinin altını çizmektedir. Bu konuda verilen ilk
ilke kararı
Oya Ataman/Türkiye
48
kararıdır. Avukat ve İstanbul İnsan
Hakları Derneği üyesi olan başvurucunun ve beraberindeki grubun
toplanıp basın bildirisi okumalarına izin verilmemiş ve polis, gösteri-
cilere karşı gaz bombası kullanmış ve biber gazı sıkmış ve başvurucuy-
la birlikte 39 göstericiyi gözaltına almıştır. AİHM, bu davada herhangi
bir izin alınmadan yapılan gösterinin yasalara aykırı olduğunu kabul
etmiştir. Ancak, bu durumun, gösterinin ve basın açıklamasının yapıl-
mayacağı anlamına gelmeyeceğini ifade etmiştir. AİHM, başvurucu-
nun katıldığı gösterinin kamu düzenini bozduğunu ve göstericilerin
şiddete başvurduğunu gösteren hiçbir verinin olmadığını tespit etmiş
ve gösterinin konusunun güncel olduğunu ve kamuoyunu yakından
ilgilendirdiğini söylemiştir.
karar.
43
AİHM, Ezelin/Fransa, a.g.k.
44
AİHM, Güneri ve diğerleri/Türkiye, n° 42853/98, n° 43609/98 ve n° 44291/98, 12
Temmuz 2005 tarihli karar.
45
AİHM, Urcan ve diğerleri/Türkiye, a.g.k., ve Karaçay/Türkiye, n° 6615/03, 27
Mart 2007 tarihli karar.
46
Sıradan vatandaşların toplanma özgürlüğüne müdahale ile ilgili olarak, Çiloğlu
ve diğerleri/Türkiye, n° 73333/01, 6 Mart 2007 tarihli karar.
47
AİHM, Aşıcı/Türkiye n° 2, n° 26656/04, 31 Ocak 2012 tarihli karar, § 46.
48
AİHM, Oya Ataman/Türkiye, a.g.k.