92 / 441
TBB Dergisi 2014 (110)
Mehmet AKÇAAL
91
- Alıcı, kararlaştırılan satış bedelinin en az onda birini oluşturan ön öde-
mede temerrüde düşmüş olmalıdır.
Buna göre, bedelin onda biri her bir ön ödemeli taksitle satış için
ayrı ayrı hesaplanmalıdır.
- Ayrıca, alıcı birbirini izleyen en az iki ön ödeme veya satış bedelinin en
az dörtte birini oluşturan bir ön ödeme ya da en son ön ödemede temerrüde
düşmüş olmalıdır.
Muacceliyet kaydının geçerli kabul edilebilmesi için bu şartta yer
alan üç alternatif durumdan herhangi birinin gerçekleşmesi yeterlidir.
Ayrıca, söz konusu şart da, diğer şartlarla birlikte gerçekleşmelidir.
Aksi takdirde, sözleşmede muacceliyet kaydı yer alsa bile, satıcı, ancak
vadesi gelmiş ödemeleri isteyebilecektir.
- Ayrıca, satıcı, satış bedelinin geri kalan kısmının tamamen ödenmesini
istemeden önce, alıcıya en az onbeş
günlük bir ek ödeme süresi tanıma
lıd
ır.
Bu zorunluluk, muacceliyet kaydının ileri sürülebilmesinin son
şartı olarak, 259 uncu maddenin son fıkrasında düzenlenmiştir. Buna
göre, muacceliyet kaydının ileri sürülmesinden önce, vadesi gelmiş
ödemeleri ifa ederek edimini yerine getirebilmesi için alıcıya onbeş
günlük son bir imkân tanınmıştır.
Ön ödemeli taksitle satışta muacceliyet kaydının geçerliliğinin
kabulü hâlinde, söz konusu şartlar mevcutsa, satış bedelinin tamamı
muaccel hâle gelir. Bu durumda ise, artık genel hükümler uygulanır.
Buna göre, satıcı, bedelin tamamı için temerrüd faizi (BK. m. 120 vd.)
ve alıcının kusuru hâlinde gecikme tazminatı (BK. m. 118) talep ede-
bilir. Ayrıca, sözleşmede gecikme için bir ceza koşulu (BK. m. 179 vd.)
kararlaştırılmışsa, satıcı, bunu da talep edebilir
103
.
b) Sözleşmeden Dönme Hakkı
aa) Şartları
Ön ödemeli taksitle satış sözleşmesinde alıcının temerrüdü hâlinde
satıcıya tanınan diğer hak, sözleşmeden dönmedir (BK. m. 271). Satıcı-
nın bu hakkından söz edilebilmesi için;
103
Tandoğan, 311.