TBB Dergisi 111. Sayı

TBB Dergisi 2014 (111)

Gülmelahat DOĞAN

TBK’nın 480. madde 3. fıkrası uyarınca götürü bedelin belirlen-

mesinden sonra eser, öngörülenden az emek ve masrafı gerektirmiş

olsa bile iş sahibi, belirlenen bedelin tamamını ödemekle yükümlüdür.

Doktrinde bir görüşe göre sözleşmenin kurulmasından sonra değişen

durumlar sonucu belirlenen götürü bedel harcanan emek ve masraftan

çok daha yüksek kalmışsa, TBK 480/3 maddesinde yer alan düzenle-

me uyarlama talebine engel görülmemeli, iş sahibi genel hüküm nite-

liğinde olan TBK 138. maddeye dayanabilmelidir.

III. SÖZLEŞMENİN DEĞİŞEN KOŞULLARA

UYARLANMASININ UNSURLARI

A. Kanunda ve Sözleşmede Değişen Koşullara İlişkin Herhangi

Bir Hükmün Bulunmaması

Sözleşme ya da kanunda uyarlamaya ilişkin herhangi bir kural ya

da koşul bulunmadığı takdirde, sözleşmede uyarlama boşluğundan

söz edilir ve hakim uyuşmazlık halinde bu boşluğu doldurmak ve bu

yolla sözleşmeyi değişen şartlara kendi koyduğu hukuk kurallarıyla

uyarlamak zorundadır. Bu tür uyarlamaya sözleşmenin değişen şart-

lara hakim tarafından uyarlanması (yargısal uyarlama) denir.

Uyarlama boşluğu durumunda hakim, TMK’nın 1. maddesi 2. fık-

rasında yer alan düzenlemeden

kaynaklanan yetkisi

ile TMK’nın

2. maddesinde yer alan dürüstlük kuralı kapsamında tarafların farazi

iradelerini tespit ederek, bu tespite göre sözleşmeyi değişen şartlara

uyarlamalı, somut olayı çözümlemelidir.

Doktrinde bir kısım yazar-

lar, tarafların gerçek iradeleri olmasa bile varsayıma dayalı iradeleri-

nin ne yönde olduğuna ilişkin sözleşmede bir destek noktası yoksa,

farazi iradenin tespitinin mümkün olmayacağını bu nedenle yapılan

yorumun tarafların farazi iradeleri değil, bizzat hakimin farazi iradesi

olacağını belirtmekte ve bu nedenle hakimin, dürüst, ortalama, ma-

S.1 - 2, s. 481. (Kısaltma; “TBK 480. md Değerlendirmesi”)

Baysal Başak, “TBK 480. md Değerlendirmesi”, s. 482.

Eren Fikret, age, s. 483-485.

TMK ½ md

: “

Kanunda uygulanabilir bir hüküm yoksa, hâkim, örf ve âdet hu-

kukuna göre, bu da yoksa kendisi kanun koyucu olsaydı nasıl bir kural koyacak

idiyse ona göre karar verir.”

Topuz Seçkin, Türk-İsviçre ve Alman Borçlar Hukukunda Denge Bozulması ve İfa

Güçlüğü Durumlarında Sözleşmeye Müdahale, 1. Baskı, Ankara 2009, s. 322.

Kaplan İbrahim, Hakimin Müdahalesi, s. 156., EREN, F. ; age, s.485.