TBB Dergisi 111. Sayı

TBB Dergisi 2014 (111)

Murat Volkan DÜLGER

341

şekilde kendilerinde korku, elem ve aşağılanma duygusu uyandıran

veya mağduru kendi iradesine ve vicdanına aykırı bir şekilde hareket

etmeye sürükleyen bir muameleyi ise

“aşağılayıcı”

muamele

olarak

kabul etmektedir

. Mahkeme, belirli bir kötü muamele biçiminin iş-

kence olarak nitelendirilip nitelendirilmeyeceğine karar verirken, Söz-

leşmenin 3. maddesinde yer alan işkence kavramı ile insanlık dışı veya

aşağılayıcı muamele kavramları arasında ayrım yapılmış olmasına

dikkat etmektedir

. Mahkemenin vermiş olduğu daha önceki karar-

larında da kaydedildiği gibi, Sözleşmenin böyle bir ayrım yapmaktaki

amacın, çok ağır acılara neden olan kasıtlı insanlık dışı muamelelere

özel bir vurgu yapmak olduğu görülmektedir

. İnsanlık dışı ve aşağı-

layıcı davranışlar ile işkence arasında niteliksel bir ayrım yapılmasına

karşın biri diğerine göre hafif ya da ağır olarak nitelendirilmemektedir.

Eğer ortada kastla gerçekleştirilen bir eylem ve sert baskı ile yoğun

fiziksel acı veya ruhsal acı gibi ağırlaştırıcı sebepler varsa, insanlık dışı

davranışın, işkence halini aldığı kabul edilmektir

. Bunun yanında iş-

kence olarak tanımlanan bir davranışın amacı, genellikle birinden bilgi

elde etmek, birine ceza uygulamak veya birinin gözünü korkutmak-

tır

. Ancak bu tanımın AİHM tarafından ve sözleşmenin yorumlan-

ması çerçevesinde yapıldığı unutulmamalıdır

Mahkeme kararında, başvuru konusu olayda emniyet müdür yar-

dımcısı D’nin, son olarak başvurucuyu işkence ile tehdit etme emri

vermeden önce, kendisine bağlı birim amirlerine başvurucuya gerekir-

se güç kullanılması şeklinde birkaç kez emir verdiğinden, kendisinin

emri anlık bir kararla verdiğinin kabul edilemeyeceğini, bu eylemde

2006-IX, §118.

Keenan v. Birleşik Krallık, Başvuru No. 27229/95, ECHR 2001-III, §110, Jalloh v.

Almanya, §68.

Gäfgen v. Almanya, §89.

Önok, s.170, 171.

Gäfgen v. Almanya, §90. Ayrıca bkz: İrlanda v. Birleşik Krallık, §167; Aksoy v.

Türkiye, §63; Selmouni v. Fransa, §96.

İrlanda v. Birleşik Krallık, §167; Gäfgen v. Almanya, §90.

Akkoç v. Türkiye, 2000-X Eur. Ct. H.R., §115; Gäfgen v. Almanya, §90. İşkence ve

Diğer İnsanlık Dışı veya Onur Kırıcı Davranış ve Cezaların Önlenmesine Dair BM

Sözleşmesi m. 1/1’de yer alan tanım ile karşılaştırınız. Ayrıca bkz: Eric Hilgen-

dorf, “Folter im Rechtsstaat?”, JuristenZeitung, 59. Jahrg., Nr.7, 2 April 2004, s.331,

334.

TCK’nın 94. maddesinde yer alan işkence suçu hakkında ayrıntılı açıklama için

bkz: Önok, s.273 vd.