345 / 533
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin Gäfgen Kararı Bağlamında Ceza Muhakemesinde ...
344
bunların sözleşmenin kapsamı dışında değerlendirilmeleridir. Dolayı-
sıyla bu tür eylemler 3. maddenin istisnasını oluşturmayıp, bu mad-
denin dışında yer aldıklarından bu madde kapsamında değerlendiril-
memektedirler. AİHM’e göre işkence, işkence tehdidi ve insanlık dışı
davranışlar hiçbir zaman ve koşulda meşru olarak kabul edilemezler
ve meşru bir zemine dayandırılamazlar
62
. Bunun en ileri noktasını ise
devlet otoritesi tarafından gerçekleştirilen işkence tehdidinin, bir ço-
cuğun hayatını kurtarmak da dahil olmak üzere, düşünülebilen her
koşulda insanlık dışı davranış olarak kabul edilmesidir.
Nitekim Mahkeme bu hususu kararında da açıkça ifade etmekte-
dir. Mahkemeye göre, Sözleşmenin 3. maddesi demokratik toplum-
ların en temel değerlerinden birisini içermektedir. Sözleşmenin diğer
maddelerinden farklı olarak, bu madde için herhangi bir istisna hük-
müne yer verilmesi ve bu maddenin ulusun yaşamını tehdit eden ola-
ğanüstü hallerde bile Sözleşmenin 15/2. maddesine göre askıya alın-
ması mümkün değildir
63
. Mahkeme, terör veya organize suçlar gibi en
zor koşullarda bile, ilgili kişinin eylemi ne olursa olsun, Sözleşmenin
işkence ve insanlık dışı veya aşağılayıcı muamele veya cezayı mutlak
bir şekilde yasakladığını teyit etmektedir
64
. Dolayısıyla Mahkeme, Söz-
leşmenin 3. maddesi bakımından başvurucunun işlediği iddia edilen
suçun niteliğinin bir öneminin bulunmadığını belirtmektedir
65
.
AİHM bu noktada korunan hukuksal değerleri değerlendirmeyi
kabul etmemektedir
66
. Sözleşmenin 3. maddesinde yer alan işkence
yasağının hiçbir istisnaya yer vermediği açık ve kesindir
67
. Aynı ku-
ral işkence tehdidi yasağı için de geçerlidir
68
. İşkencenin katı şekilde
62
Gäfgen v. Almanya, §107.
63
Selmouni v. Fransa, §95; Labita v. İtalya, §119.
64
Chahal v. Birleşik Krallık, Reports of Judgments and Decisions 1996-V, 15 Kasım
1996, §79; Labita v. İtalya, §119.
65
Gäfgen v. Almanya, §87. Ayrıca bkz: V. v. Birleşik Krallık, Başvuru No. 24888/94,
ECHR 1999-IX, §69; Ramirez Sanchez v. Fransa, §116; Saadi v. İtalya, Başvuru No.
37201/06, ECHR 2008 ..., §127.
66
Gäfgen v. Almanya, §87, 176. Ayrıca bkz: İrlanda v. Birleşik Krallık, §163; Chahal
v. Birleşik Krallık, 23 Eur. H. R. Rep. 413, §79-81, 1997; Saadi v. İtalya, 37201/06,
§138.
67
AİHS m. 15/2 ve İşkencenin Önlenmesine Dair Birleşmiş Milletler Sözleşme-
si m. 2/2’de açıkça belirtilmiştir. Ayrıca, İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi m.5,
Birleşmiş Milletler Siyasi ve Medeni Haklar Sözleşmesi m.7, Cenevre Sözleşmesi
m.3/1a, m.3/1c.
68
Ast, s.1397. Karşıt görüş için bkz: Rolf Dietrich Herzberg, “Folter und Menschen-