TBB Dergisi 111. Sayı

TBB Dergisi 2014 (111)

Murat Volkan DÜLGER

371

bir kötü muamelenin doğrudan bir sonucu olarak elde edilen maddi

delilin yargılamada kullanılması konusunda ise şiddet eylemlerinin,

en azından işkence olarak nitelendirilebilecek eylemlerin, bir sonucu

olarak elde edilen delile, kanıtlayıcılık değeri ne olursa olsun, hiçbir

zaman mağdurun suçluluğunu kanıtlamak üzere dayanılamayaca-

ğı kanaatindedir. Bunun aksine bir kabul, Sözleşmenin 3. maddesini

oluşturanların yasaklamak istedikleri ahlaken kınanacak türden bir

eylemi dolaylı olarak meşrulaştırmaya hizmet eder; bir başka deyiş-

“vahşiliğin üzerine hukuk örtüsü örter”

159

160

. Mahkeme, susma hakkı

ve kendini suçlamama hakkı ihlal edilmek suretiyle elde edilen delilin

kullanılması konusunda, bu hakların genel olarak tanınan ve Sözleş-

menin 6. maddesindeki adil yargılanma kavramının kalbinde yer alan

genellikle tanınmış uluslararası uygulamalar olduğunu hatırlatmakta-

dır. Bu hakkın esas varlık nedeni sanığı, yetkililerin haksız zorlamala-

rına karşı korumak ve böylece adli hatadan kaçınılmasına katkıda bu-

lunmak ve Sözleşmenin 6. maddesinin amaçlarını yerine getirmektir.

Nitekim Mahkeme, Saunders v. Birleşik Krallık davasında, bir hileli

hisse senedi hareketi suçunda Sanayi ve Ticaret Bakanlığı tarafından

yürütülen soruşturmada, soruşturma esnasında yemin altında ifade

alan müfettişlere karşın, ifadesinin alınanın susma ve kendi aleyhine

delil vermeme hakkının olmamasını ve yasada açıkça müfettişlerin

sorduklara sorulara verilen yanıtların aleyhte delil olarak kullanılabi-

leceğinin düzenlenmesini 6. maddenin ihlali olarak kabul etmiştir

161

Özellikle kendini suçla

mama hakkı, bir ceza davasında iddia makamının,

sanığın iradesine aykırı baskı ve zorlama yöntemleriyle elde edilmiş delillere

başvurmadan iddiasını kanıtlamak istediğini varsaymaktadır

162

. Zira ceza

davalarında hakkaniyete uygun yargılama, sanığın kendi mahkumi-

159

Jalloh V. Almanya, §105)

160

Mahkeme Jalloh v. Almanya kararında, işkence kapsamına girmeyen fakat insan-

lık dışı ve aşağılayıcı muamele olarak nitelendirilebilecek bir eylemle elde edilen

maddi delilin kullanılmasının her zaman, yani özellikle delile atfedilen ağırlığa,

kanıtlayıcılık değerine ve sanığın delili kabulüne ve yargılamada kullanılmasına

itiraz etme fırsatı bulup bulamadığına bakılmaksızın, yargılamayı adil olmayan

bir duruma getirip getirmediği sorununu çözmeden bırakmıştır. Olayın içinde

bulunduğu özel şartlar nedeniyle o davada Sözleşmenin 6. maddesinin ihlal edil-

diği sonucuna varmıştır.

161

Saunders v. Birleşik Krallık, Reports 1996-VI, 17 Aralık 1996.

162

Gäfgen v. Almanya, §165-168. Ayrıca bkz: Saunders v. Birleşik Krallık, Reports

1996-VI, 17 Aralık 1996, §68; Heaney ve McGuinness v. İrlanda, Başvuru No.

34720/97, ECHR 2000-XII, §40; Jalloh v. Almanya, §100.