375 / 533
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin Gäfgen Kararı Bağlamında Ceza Muhakemesinde ...
374
kusuru dağıtacak kadar birbirinden uzak ise dışlama kuralı uygulan-
maz. Örneğin, polisin delili bulmak için bağımsız bir kaynağa dayan-
ması halinde
174
veya bir Anayasa hükmü (Amerikan Anayasası) ihlal
edilmemiş olsaydı delil sonuçta ve kaçınılmaz olarak zaten bulunacak
ise
175
delil dışlanmaz
176
. Aksine durumda ise hukuka aykırı yöntemle
elde edilen delillerin dışlanması, hükme esas alınmaması gerekir.
ABD hukukunda ve Anglo Sakson hukuk sistemine bağlı diğer
ülke hukuklarında bu kuralın kapsamı ve uygulanışı hakkında, ayrın-
tılarında farklılıklar olmakla beraber, genel olarak bir konsensüs bu-
lunmaktadır. Ancak AİHS’e taraf devletlerde dışlama kuralının kapsa-
mı konusunda, benzer şekilde, açık bir konsensüs bulunmamaktadır;
nitekim bu durum Mahkeme tarafından da tespit edilmiştir
177
.
Alman hukuku açısından konuya bakıldığında ise, ilk olarak bu
kuramın Alman öğretisindeki baskın görüş tarafından reddedildiği ve
hukuka aykırı delil nitelemesi dolaylı yollardan elde edilen delillere de
yayılmak yerine, yalnızca doğrudan doğruya hukuka aykırı yöntem-
lerle elde edilen delillerle sınırlı olarak kabul edilmektedir
178
. Herhangi
bir delilin, Sözleşmenin 3. maddesi ihlal edilmek suretiyle elde edilme-
sinin dolaylı sonucu olan, bu delillerin ceza yargılamasında kullanıla-
maması kuralının belirtilmesinin, söz konusu kararın en önemli sonu-
cu olduğu; zira bunun hemAlman Hukuku hem de AİHM içtihatları
179
açısından yeni bir kural olduğu ifade edilmektedir
180
. AİHM bu kuralı
iki gerekçe ile haklı göstermektedir: İlki ceza yargılamasının meşru-
laştırılmasına ilişkindir:
“Yargılama usulünün bütünlüğünü korumakta
hayati önem taşıyan kamu yararı vardır. Bu sebepledir ki medeni toplumun
değerleri hukuk kurallarına göre kurulmuştur”
181
. İkinci argüman ise AİHS
174
Nix, s.441-444 ve Segura, s.796, 797, 804, 805, 815.
175
Nix, s.441-444.
176
Gäfgen v. Almanya, §73.
177
Gäfgen v. Almanya, §69.
178
Ünver/Hakeri, 209.
179
AİHM, AİHS m. 3’ün ihlal edilmesi suretiyle yapılan kötü muamele sonucunda
elde edilen beyanların, şiddet eylemlerinin doğal sonucu olarak elde edilen somut
delillere benzer şekilde genel olarak kabul edilemez olduğuna karar vermiştir.
Bkz Gäfgen v. Almanya, §166-168; Harris/O’Boyle/Bates/Buckley, 257. Bu ko-
nudaki en önemli karar için bkz: Jalloh v. Almanya, §105-108. AİHM’in, Gäfgen
v. Almanya, §73’te atıf yaptığı ABD Yüksek Mahkemesi “zehirli ağacın meyvesi”
öğretisini kabul etmektedir. Nix v. Williams, 467 U.S. 431, 441, 1984.
180
Ast, s.1402.
181
Gäfgen v. Almanya, §175.