401 / 533
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin Gäfgen Kararı Bağlamında Ceza Muhakemesinde ...
400
‘nedensellik zincirinde bir kırılma’ ne de zihinsel yapılandırma, Sözleşme’nin
3. maddesinin ihlali suretiyle elde edilen delilin ceza davasında kabulü halinde
meydana gelen yanlışın üstesinden gelebilir
247
.
Mahkeme sürekli olarak, Sözleşmenin 3. maddesinin mutlak bir
hak içerdiğini ve bu hakkı Sözleşme’nin 15/2. fıkrasına göre olağanüs-
tü hallerde bile askıya almanın mümkün olmadığını söylemiştir
248
. Bu
hak mutlak olduğundan, bu hakkın bütün ihlalleri de ağırdır ve ya-
sağın mutlaklığını güvence altına almanın en etkili yolu Sözleşmenin
6. maddesi söz konusu olduğunda dışlama kuralının sert bir şekilde
uygulanmasıdır. Böyle bir yaklaşım, insanlık dışı muamele yapmaya
yeltenmiş devlet görevlilerinde, böylesi yasak bir eylemde bulunma-
nın gereksizliği konusunda bilinç oluşturacaktır. Bu yaklaşım, kamu
görevlilerini, şüphelilere Sözleşmenin 3. maddesiyle bağdaşmayan
bir tarzda muamele etme konusunda, potansiyel dürtü veya hevesten
yoksun bırakacaktır
249
. Bu yaklaşım Amerikan hukukundaki, kolluk
güçlerini disiplin altına almak için hukuka aykırı delil öğretisi ve dışla-
ma kuralının uygulanmasını çağrıştırmaktadır ve doğrudur. Zaten bu
öğretinin ve kuralın çift fonksiyonu olduğu (insan haklarını korumak
ve kolluk güçlerini disiplin altına almak) tartışmasızdır. Ancak bu iki
fonksiyon sürekli olarak birbirlerini desteklemektedir. Hele bizim gibi
bu işte sabıkalı bir ülke açısından bu görüşün ne kadar isabetli olduğu
da tartışmadan varestedir.
Ülkemiz öğretisinde bu konuda farklı görüşler bulunduğu gibi,
uygulamada da farklı kararlar bulunmaktadır. Bazı yazarlar hukuka
aykırı delilin uzak etkisi bağlamında işkence veya kötü muamele so-
nucu elde edilen delillerin ve diğer hukuka aykırı elde edilen delillerin
hiçbir şekilde muhakemede kullanılmaması gerektiğini ifade ederler-
ken
250
; bazı yazarlar ise bu konuda hukuksal yararların değerlendiril-
247
Gäfgen v. Almanya, Yargıçlar Rozakis, Tulkens, Jebens, Ziemele, Bianku ve
Power’ın birleşik kısmen muhalif görüşleri, §9.
248
Chahal v. Birleşik Krallık, Reports 1996-V, 15 Kasım 1996, §79; V. v. Birleşik Kral-
lık, Başvuru No. 24888/94, ECHR 1999-IX, §69; Ramirez Sanchez v. Fransa, §116;
Saadi v. İtalya, §127.
249
Gäfgen v. Almanya, Yargıçlar Rozakis, Tulkens, Jebens, Ziemele, Bianku ve
Power’ın birleşik kısmen muhalif görüşleri, §10.
250
Erdener Yurtcan, Ceza Yargılaması Hukuku, 11. Bası, İstanbul, Vedat Kitapçılık,
2005, s.427-429; Bahri Öztürk/Mustafa Ruhan Erdem/Veli Özer Özbek, Uygula-
malı Ceza Muhakemesi Hukuku, 4. Bası, Ankara, Seçkin Yayıncılık, 1999, s.547-