423 / 533
Birleşmiş Milletler Andlaşması Çerçevesinde Ekonomik Yaptırımların Hukuki Niteliği ...
422
Konseyin uygulamalarıyla, uluslararası barış ve güvenliğin tehdidi
kavramı evrim geçirmiş ve bu tehdide karşı kabul edilen yaptırımlar
BM Andlaşması’nı hazırlayanların amaçlarının çok ötesinde farklılaş-
mıştır.
48
31 Ocak 1991 yılında Konseyce yapılan açıklamada, ekono-
mik, sosyal, insancıl ve ekolojik istikrarsızlıkların dahi uluslararası ba-
rış ve güvenliği tehdit edebileceği ifade edilmiştir.
49
Konsey, sınır ötesi
mülteci akınlarını, insan hakları ve insancıl hukuk ihlallerini, bir dev-
letin hukuk sistemi ya da kamu düzeninin bozulmasını ya da doğal
kaynakların hukuka aykırı biçimde kullanımını, uluslararası terörizmi
ve nükleer, kimyasal ve biyolojik silahların yaygınlaştırılmasını ulus-
lararası barış ve güvenliği tehdit eden durumlar olarak kabul etmiş
ve bu konularda yaptırım kararları almıştır.
50
Konseyin genişleyen ve
son derece önemli etkileri olan bu müdahaleleri, yetkilerinin sınırları
meselesini de gündeme getirmiştir. İlerleyen bölümlerde bu yetkilerin
sınırları ayrıca değerlendirilmiştir.
2. Ekonomik Yaptırımların Yöneldiği Birimler
Güvenlik Konseyi, BM Andlaşması’nın tarafı olan devletler bakı-
mından yükümlülükler yaratır. Andlaşma’nın 25. maddesi uyarınca
yaptırım kararları esas olarak üye devletlere yöneliktir. Başka bir ifade
ile yaptırım kararlarını uygulama yükümlülüğü üye devletlere getiril-
miştir.
Konsey, uluslararası örgütler bakımından yükümlülükler yarat-
maz ancak Andlaşma’nın 48. maddesi gereğince BM üyesi devletlerin,
üyesi oldukları diğer uluslararası ya da bölgesel örgütlerin, Konsey
kararlarını uygulaması yine bu devletlere bağlıdır. Bununla birlikte
103. madde uyarınca BM Andlaşması diğer tüm uluslararası andlaş-
malardan üstün olduğu için Konsey kararları, bir uluslararası örgüte
yetkilerin tevdi edildiği bir uluslararası andlaşmadan daha üstün ola-
caktır. Buna ek olarak 53. madde uyarınca Konsey, almış olduğu zorla-
yıcı önlemlerin uygulanmasında bölgesel örgütlerden yararlanabilir.
51
48
Gowlland-Debbas, 2001, s.1.
49
Gowland-Debbas, 2001/a, s. 287.
50
Lopez-Jacoıste, 2010, s.282, 283.Bu konudaki güvenlik konseyi kararlarına ilişkin
olarak bkz. S/RES/733 (1992) S/RES/770 (1992); S/RES/1160 (1998); S/RES/1264
(1999); S/RES/1267 (1999); S/RES/1373 (2001); S/RES/1540 (2004)
51
Froweın; Krısch, 2002, s. 715.