424 / 533
TBB Dergisi 2014 (111)
Berat Lale AKKUTAY
423
Devlet dışı birimler açısından bir değerlendirme yapmak zordur.
Belirli bir bölgeyi kontrol eden devlet dışı birimler, birtakım ulusla-
rarası yükümlülüklere tabidir. Bu nedenle bu tür birimlerin sınırlı bir
uluslararası hukuk kişilikleri olduğu kabul edilmiştir. Belirli bir bölge-
yi
de facto
olarak kontrol etmekle birlikte uluslararası toplum tarafın-
dan Afganistan’ın meşru hükümeti olarak tanınmayan Taliban rejimi-
ne getirilen yükümlülükler buna güzel bir örnektir.
52
Oysa belirli bir
bölgede kontrol sahibi olmayan isyancı gruplar bakımından durum
biraz farklıdır, bunlar uluslararası barış andlaşmaları ya da insancıl
hukuk tarafından tanınmıyorlarsa, Konseyce öngörülen yaptırımlarla
kısmi bir uluslararası hukuk kişiliği kazanabilmektedirler. Konseyin
bunlara getirdiği yükümlülükler hiçbir itirazla karşılaşmamıştır. Bu
nedenle, uygulama yoluyla bunlara yükümlülük getirebileceği kabul
edilmiştir.
53
Bireylere gelince, Güvenlik Konseyi bireyler için yükümlülükler
yaratmaz, bireylere yönelik olarak üye devletlere yükümlülükler geti-
rir. Yaptırım Komitelerinin
54
hazırladığı listede yer alan bireylerin ya
52
Froweın; Krısch, 2002, s. 716. Bkz. S/RES/ 1267 (1999)
53
Froweın; Krısch, 2002, s. 716.
54
Konsey, ekonomik yaptırımların uygulanıp uygulanmadığının araştırılması,
yaptırımlardan etkilenen devletlerin isteklerinin incelenmesi, yaptırımların uy-
gulanacağı kişi ve kuruluşlara ilişkin listelerin hazırlanması, bunların gözden
geçirilmesi gibi görevleri yerine getirmek üzere yaptırım komiteleri oluşturur ve
bu komiteler, kurulmaları kararlaştırılan Konsey kararı numarası ile adlandırı-
lır. Güvenlik Konseyinin bu tür komiteler kurabilmesi konusundaki yetkisi, BM
Andlaşması’nın 7. ve 29. maddelerine dayanır. Andlaşma’nın 7/2. maddesinde,
gerekli görülen hallerde, BM’nin asli organlarının yardımcı organlar kurabileceği
ifade edilmektedir. 29. madde uyarınca, bir yardımcı organ, Güvenlik Konseyinin
uluslararası barış ve güvenliği koruma görevini yerine getirebilmesi için gerekli
ise kurulabilir. Yardımcı organların yetki ve görevleri, Güvenlik Konseyinin yetki
ve görev sınırları içerisindedir. Burada Konsey, yetkilerinin bir kısmını kurmuş
olduğu yardımcı organlara bırakmaktadır. Yardımcı organların yetkileri Konsey
tarafından belirlenir ve bu yetkiler her zaman kısıtlanabilir ya da geri alınabilir.
Yardımcı organlar, Güvenlik Konseyinin görevlerini yerine getirmek üzere yet-
kilendirildiklerine göre, Andlaşma’nın 25. maddesi uyarınca bu organların almış
olduğu kararlar da üye devletler üzerinde bağlayıcıdır. Hemen hemen tüm BM
yaptırım rejimleri çerçevesinde oluşturulan yaptırım komiteleri, ad hoc komiteler-
dir. Ad hoc niteliklerinden dolayı her bir komitenin işleyişi birbirinden farklıdır.
Yaptırım Komiteleri Güvenlik Konseyinin küçük birer örneğidir. Doğal olarak
bu komiteler de en az Konsey kadar siyasi organlardır. Bu komitelerin üyeleri,
Güvenlik Konseyinin üyeleridir. Komite kararlarının konsensus yoluyla alınması
teamül haline gelmiştir. Her bir komite çalışma esaslarını düzenleyen yönergeler