463 / 533
Kamu Görevlilerinin Dini Sembol Taşıyabilmesinin Sınırları; Eski Bir Tartışma ve ...
462
Ebeveynler de dahil olmak üzere bireylerin dini ve felsefi yargı-
larına saygı yükümlülüğü, devletin sadece öğretimin içeriğine ilişkin
değil, eğitim ve öğretime ilişkin kullandığı bütün fonksiyonları kap-
sar.
19
Bu çerçevede, eğitim ortamının tanzimi ve spesifik olarak haç da
dahil olmak üzere dini sembollerin devlet okullarındaki varlığına iliş-
kin karar da devletin bu fonksiyon alanı kapsamındadır
20
ve müfreda-
tın içeriğindeki bilginin tarafsız, objektif, eleştirel ve çoğulcu bir tavırla
sunularak, öğrencilerin dine ve inanca ilişkin yaklaşımlarını eleştirel
ve proselytist etkiden uzak sakin bir atmosferde şekillendirebilmeleri
ve bu bağlamda onların negatif din ve inanç hürriyetlerini koruma ge-
reğini mutlak şekilde ilgilendirmektedir.
21
Öncelikle, çoğunluk veya azınlık dini ile tanımlanan bir sembo-
lün eğitim kurumlarında
görünür (visible)
bir şekilde varlığı ve bu şe-
kilde devletin belirli bir dine veya inanca bağlılığını ifadesi eğitimde
çoğulculuk prensibiyle çatışmaktadır.
22
Ayrıca, haç veya herhangi bir
dini sembolün, öğrencinin bu sembolün etkisinden kaçınması veya
eğitim ortamından imtina etmesi mümkün olmayan eğitimin zorunlu
olduğu devlet okullarındaki varlığı, öğrencilere
kasıtlı olmasa da dolaylı
olarak (indirect) bir inancın empoze veya telkin edilmesi
sonucunu doğu-
rabilir.
23
Lautsi v. Italy (Daire Kararı)
davasında AİHM’nin doğru bir
şekilde tespit ettiği gibi kendini bir sembol yoluyla herhangi bir din
veya inançla tanımlayan devletin zorlayıcı ve yönlendirici gücü, he-
nüz eleştirel kapasiteye sahip olmayan zihinsel düzeydeki ilköğretim
öğrencilerinin bu tercihi ifade eden mesajla aralarına mesafe koyma-
sını fazlasıyla zorlaştırabilir.
24
Bu durum, özellikle kırılgan ve duygu-
19
Valsamis v. Greece, Judgment of 18 December 1996, p. 27, Hasan Eylem Zengin v.
Turkey, Judgment of 9 October 2007, p 49.
20
Lautsi v. Italy (Grand Chamber), Judgment of 18 March 2011, p. 65
21
Folgero and others v. Norway, Judgment of 29 June 2007, p 84, Kjeldsen, Busk,
Madsen and Petersen v.
Denmark, Judgment of 7 December 1976, p 53, the Council of Europe Parliamen-
tary Assembly Recommendation 1720 (2005), p. 14, UN Human Rights Commit-
tee, General Comment No: 22(48) adopted on 20 July 1993, p. 6,
22
Lautsi v. Italy (Chamber), Judgment of 3 November 2009, p. 54, Swiss Federal
Court, ATF 116 Ia 252, Comune di Cadro, judgment of 26 September 1990, § 7.
23
Lautsi v. Italy (Chamber), ibid, p. 48, 55; (Classroom Crucifix Case) German Cons-
titutional Court, BVerfGE 93, II BvR 1097/91, Judgment of 16 May 1995, § C (II)
(1); (Teacher Headscarf Case) German Constitutional Court, BVerfGE, II BvR
1436/02, Judgment of 23 September 2003, p. 46.
24
Lautsi v. Italy (Chamber), ibid, p. 48