TBB Dergisi 111. Sayı

467 / 533

Kamu Görevlilerinin Dini Sembol Taşıyabilmesinin Sınırları; Eski Bir Tartışma ve ... 466
rılığın tek unsuru değildir ; AİHM’nin Lautsi v. Italy, Larissis v. Greece
ve Amerikan Anayasa Mahkemesi’nin Lee v. Weisman kararlarında36
vurguyla tespit ettiği gibi, dini baskı (coercion), etki veya referansın dolaylı
(indirectly) veya bilinçsiz/kasıtsız (unconsciously) bir şekilde bırakılması dahi
öğrencinin inanç alanının gaspı olarak değerlendirilmiştir. Mahkeme, Dah-
lab v. Switzerland kararında, güçlü dış/görünür sembol (powerful external
symbol) olarak türbanın yaşları 4-8 arasında değişen öğrenciler üzerin-
deki potansiyel/olası proselytist etkisini tartışırken dolaylı, bilinçsiz bir
etkiye işaret etmektedir.37
Son olarak, Lautsi kararında okul yöneticileri de dahil olmak üze-
re otoritelerin, başka din ve inanca sahip veya inanmayan veya dini ol-
mayan felsefi yargılara sahip öğrencilere önyargı veya tolereanssızlıkla
yaklaştıklarına dair bir bulgunun mevcut olmadığı ifade edilmiştir. Bu
noktada önyargı ve ayrımcılığı ortaya koymak için Başbakan’ın ödül
töreninde türbanını çıkarması istenen İmam Hatip Liseli bir öğrenciyi
teselli etmek amacıyla aramasını, diğer yandan din kültürü derslerin-
de (neyse ki fazlasıyla sınırlı da olsa) Alevi öğrencilere yönelik nefret
suçu kapsamında söylemleri dile getirmek (tercihen bir dipnotta gö-
mülü olarak) yeterlidir.38
Dahlab ve Lautsi (Büyük Daire) kararlarında Mahkeme, türban da
dahil dini bir sembolün dine ve inanca ilişkin yargıları şekillenme sü-
recindeki öğrenciler üzerindeki etkisini belirlemenin güçlüğüne işaret
etmiştir.39 Lautsi (Büyük Daire) kararında, bu bağlamda başvuranların
bu etkiye ilişkin subjektif algısını (subjective perception) eğitim ve öğreti-
min ebeveynlerin dini ve felsefi yargılarına uygunluğunu takdir eder-
36 Lautsi v. Italy (Grand Chamber), supra n. 20, p 55; Larissis v. Greece, supra n.
14, p. 52; Lee v. Weisman supra n. 25, Yargıç Blackmun, Yargıç Stevens ve Yargıç
O’Connor çoğunluk görüşü.
37 Dahlab v. Switzerland, supra n. 9, p. 13
38
907&categoryid=77;
Alevilere yönelik “Mum söndü oynuyorlar”, “Onların elinden yemek yenmez”,
“Sapkınlık” gibi söylemler. Ve korkarım duymamız olası başka gerçek sapkınlık
örnekleri.
39 Dahlabv. Switzerland, supra n. 9; Lautsi v. Italy (GrandChamber), supra n. 20., p66;
UN Human Rights Committee, Hudoyberganova v. Uzbekistan Communication
No. 931/2000; Prof Ruth Wedgwood, kişisel görüşünde “devletin pedagojik
faktörleri dikkate alarak dini sembollerin giyinilebilmesini sınırlayabileceğini”
öngörmüştür.