464 / 533
TBB Dergisi 2014 (111)
Ali Rıza GÜDER
463
sal açıdan her türlü etkiye açık çocukların dine ilişkin yaklaşımlarını,
gönüllü değil zorunlu oldukları veya hissettikleri bir ilişkinin sonu-
cunda belirlemelerine yol açar ki, bu durum
ebeveynlerin çocuklarına
eğitim ve öğretimin kendi dini ve felsefi yargılarına uygun verilmesi hakkına
ve
çocuğun inanıp inanmamak ayrımındaki negatif din ve vicdan hürriyetine
aykırılık teşkil eder.
25
Bu temel üzerine, ülkemizde kamu kurumlarında eğitim verenle-
rin görevlerini yerine getirirken
görünür
dini sembol
-ve çoğunluk dini
İslamiyet olan ülkemizde şüphesiz özellikle türban- taşımalarına iliş-
kin itirazlar
Lautsi v. Italy (Büyük Daire)
kararında ifade edilen faktör-
ler üzerine inşa edilebilir. Mahkemenin, haçın eğitim kurumlarındaki
görünür
(visible)
varlığının Hristiyanlığa yaptığı vurguyu din ve vicdan
hürriyetine aykırı bulmazken dikkate aldığı etkenler
26
,
dini sembol
tar-
tışmasıyla harmanlandığında takip eden yaklaşımlara ulaşmak müm-
kündür;
Öncelikle, İtalya’da eğitim kurumlarında haçın varlığına zorunlu
din eğitimi (Hristiyanlık) eşlik etmemektedir.
27
Ülkemizde öğretmen-
lerin türbanları ile eğitim vermeleri halinde, türbanın varlığı ve
Hasan
Eylem Zengin v. Turkey
28
kararında ifade edildiği üzere, çoğunluk dini
olan Müslümanlığın zorunlu olarak öğretilmesine Hristiyan ve Mu-
sevi öğrenciler dışında farklı inanç (alevi) ve dindeki öğrencilere din
dersinden muafiyet hakkının olmaması eşlik etmektedir.
29
25
Lautsi v. Italy (Chamber), ibid, p 48, 57; Lee v. Weisman 112 S.Ct.2649 (1992) ;
AmerikanAnayasaMahkemesi okulunörgütlediği dua seramonisininmezhepçilik
fikrinin inkarı gibi iyi niyetli bir amaca hizmet etse dahi, bunun öğrencilerin
katılımının zorunlu olduğu resmi dini bir seramoni yoluyla icra edilmesini meşru
bulmamıştır.
26
Lautsi v. Italy (Grand Chamber), supra n. 20, p. 74
27
Anna-Nina Angeleni v. Sweden, no. 10491/83, Commission decision of 3 Decem-
ber 1986, Decisions and Reports (DR) 51, p. 41; Zénon Bernard v. Luxembourg, no.
17187/90, Commission decision of 8 September 1993, DR 75, p. 57; C.J., J.J. and E.J.
v. Poland, no. 23380/94, Commission decision of 16 January 1996, DR 84, p. 46) ;
AİHM, bu farklı kararlarında din ve inanç hürriyetinin ihlilini değerlendirirken
istisnaların varlığını bir faktör olarak değerlendirmiştir.
28
Hasan Eylem Zengin v. Turkey, supra n. 19, p. 74, 75
29
UN Human Rights Committee, General Comment No: 22(48) adopted on 20 July
1993, p. 6; BM İnsan Hakları Komitesi, ebeyenlerin dini ve inançsal yargılarına
uygun ve ayrımcılığı ortadan kaldıran muafiyet ve alternatif düzenlemelerin yok-
luğunda, belirli bir din ve inacın öğretilmesini kapsayan eğitimin din ve inanç
hürriyeti ile bağdaşmaz olduğunu ifade etmiştir.