TBB Dergisi 111. Sayı

Halkı Kin ve Düşmanlığa Tahrik veya Aşağılama

Gerek basının haber verme hakkı, gerekse eleştiri hakkı kaynağını

ifade özgürlüğünden almaktadır

. İfade özgürlüğü kişinin kendi ger-

çekleri, seçimleri ve fikirleriyle oluşan düşüncelerini, meşru yollardan

üçüncü kişilere aktarmasını sağlar. İnsanların düşüncelerini, herhan-

gi bir korku, çekince, baskı olmaksızın üçüncü kişilere aktarımı ya da

daha evvel aktarılmış düşüncelerin tartışılabilmesi, ifade özgürlüğü

sayesinde gerçekleşebilir. Düşüncelerin serbest bir şekilde tedavül

edebilmesi, kişisel düşüncelerin yaratılabilmesi ve fikirlerin serbestçe

seçimini zorunlu kılar

. Kişinin iç dünyasını ilgilendiren ve dışa vu-

rulmadığı sürece herhangi bir hukuki düzenlemenin konusunu oluş-

turmayan düşünce ve dolayısıyla düşünce özgürlüğü, söz konusu dü-

şüncelerin başkalarına aktarılması ile anlamını bulur. Bunu sağlayan

da, ifade özgürlüğüdür. Birçok kez eş anlamlıymışçasına kullanılan,

ancak esasen birbirinden farklı olan ve birbirlerine anlam kazandıran

düşünce özgürlüğü ve ifade özgürlüğü, bu yönleriyle birbirlerinden

bağımsız olarak düşünülemez

İfade özgürlüğüne ilişkin temel düzenlemeler Avrupa İnsan Hak-

ları Sözleşmesi’nin

10. maddesinde ve Anayasa’nın 26. maddesinde

yer almaktadır. AİHS md. 10’a göre, herkes ifade özgürlüğüne sahip-

tir. Bu hak, kamu makamları tarafından müdahale olmaksızın ve ulu-

Nitekim Tepe de, eleştiri amacıyla yapılan düşünce açıklamalarının, bir temel hak

kullanımı olan ifade özgürlüğü ile hukuka uygun olduğunu belirtmektedir. Bkz.:

İlker Tepe, “Türk Ceza Hukukunda “Eleştiri Amacıyla Yapılan Düşünce Açık-

lamaları” İle Hakkın Kullanılması Hukuka Uygunluk Nedeni Arasındaki İlişki-

ye Genel Bir Bakış”,

Ceza Hukuku Dergisi

, Aralık 2008, Sayı: 8, s. 139; Anayasa

Mahkemesi’nin çeşitli kararlarında da, bu özgürlüğün, insanların en temel ve do-

ğal haklarından biri olduğu vurgulanmıştır. Örnek olarak bkz.: AYM, 8.4.1963,

E.: 1963/16, K.: 1963/83, (Çevrimiçi)

http://www.kararlar.anayasa.gov.tr/ka-

rar.php?l=manage_karar&ref=show&action=karar&id=35&content=, 5 Ağustos

2013; ayrıca bkz.: AİHM, 23.4.1992, Castells / İspanya, (Çevrimiçi)

http://aihm

anadolu.edu.tr/aihmgoster.asp?id=355.

Sulhi Dönmezer, “Demokratik ve Uygar Toplumlarda İfade Özgürlüğü ve İşlevi”,

İfade Özgürlüğü ve Türk Ceza Hukuku, İstanbul, Türk Ceza Hukuku Derneği

Yayınları, 2003, s. 11.

Tepe, s. 139; ayrıca bkz.: Gökcen, s. 218-219.

D. Milletlerarası andlaşmaları uygun bulma

MADDE 90- ...Usulüne göre yürürlüğe konulmuş milletlerarası andlaşmalar

kanun hükmündedir. Bunlar hakkında Anayasaya aykırılık iddiası ile Anayasa

Mahkemesine başvurulamaz. (Ek cümle: 7/5/2004-5170/7 md.) Usulüne göre yü-

rürlüğe konulmuş temel hak ve özgürlüklere ilişkin milletlerarası andlaşmalarla

kanunların aynı konuda farklı hükümler içermesi nedeniyle çıkabilecek uyuşmaz-

lıklarda milletlerarası andlaşma hükümleri esas alınır.