TBB Dergisi 111. Sayı

TBB Dergisi 2014 (111)

Aykut ERSAN

sal sınırlar dikkate alınmaksızın, görüşlere sahip olma ve bilgi ve dü-

şünceleri edinme ve bunları yayma özgürlüğünü içerecektir.

Bununla birlikte bu özgürlüklerin kullanımı, ulusal güvenliğin,

ülke bütünlüğünün ya da kamu emniyetinin yararı, düzensizliğin ya

da suçun önlenmesi için, sağlığın ya da ahlakın korunması için, baş-

kalarının şöhret ve haklarının korunması için, gizli bilginin edinilerek

açığa çıkmasının önlenmesi için yahut yargılama organlarının yetki ve

tarafsızlığının muhafaza edilmesi için

, hukukun öngördüğü

ve de-

mokratik bir toplumda gerekli bulunan türdeki formalitelere, koşulla-

ra, kayıtlamalara ya da cezalara tabi tutulabilecektir.

Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne göre ifade özgürlüğü, top-

lumun ilerlemesi ve toplumdaki insanların gelişimi için esaslı koşul-

lardan biri olan demokratik toplumun ana temellerinden birini oluş-

turmaktadır. İfade özgürlüğü, sadece lehte olduğu kabul edilen veya

zararsız yahut ilgilenmeye değmez görülen haber ve düşünceler için

değil, ama ayrıca devletin veya nüfusun bir bölümünün aleyhinde

olan, onlara çarpıcı gelen, onları rahatsız eden haber ve düşünceler

için de söz konusudur. Bunlar, çoğulculuğun, hoşgörünün ve açık fi-

kirliliğin gerekleri olarak görülmekte, bunlar olmaksızın demokratik

toplumdan bahsedilmesi mümkün olmamaktadır

. İfade özgürlüğü,

İfade özgürlüğüne ilişkin sınırlamalar, salt sayılan sınırlama amaçlarına dayan-

dığı takdirde meşru bir amacı haiz kabul edilecektir. Bu sınırlamalar, sınırlama

gerekliliğinin beraberinde getirdiği, sınırlamanın esasını oluşturan meşru amaç-

larla orantılı olmak zorundadır. Bkz.: Ümit Kocasakal/Emine EylemAksoy/Pınar

Memiş, “Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararlarında İfade Özgürlüğü”, İfade

Özgürlüğü ve Türk Ceza Hukuku, İstanbul, Türk Ceza Hukuku Derneği Yayın-

ları, 2003, s. 32-33; Mehmet Semih Gemalmaz, “İnsan Hakları Hukuku Açısından

İfade Özgürlüğü”, Prof. Dr. Sahir Erman’a Armağan, İstanbul, 1999, s. 313; AİHM

kararlarında da bu hususun birçok kez vurgulandığı görülmektedir. Bkz.: AİHM,

25.3.1983 Silver ve diğerleri / Birleşik Krallık; AİHM, 29.10.1992, Open Door Ve

Dublin Well Woman / İrlanda; AİHM, 23.9.1994 Jersild / Danimarka; AİHM,

25.3.1983, Silver ve diğerleri / Birleşik Krallık, (Çevrimiçi)

http://aihm.anadolu.

edu.tr/aihmgoster.asp?id=66.

AİHM, 25.3.1985, Barthold / Almanya, (Çevrimiçi)

http://aihm.anadolu.edu.tr/

aihmgoster.asp?id=97; AİHM 26.4.1979, Sunday Times / İngiltere, (Çevrimiçi)

http://aihm.anadolu.edu.tr/aihmgoster.asp?id=32;

AİHM 26.11.1991, Observer

Ve Guardian / Birleşik Krallık, zikreden: Kocasakal/Aksoy/Memiş, s. 31.

AİHM, 7.12.1976, Handyside / Birleşik Krallık, (Çevrimiçi)

http://aihm.anadolu.

edu.tr/aihmgoster.asp?id=25; ifade özgürlüğüne ilişkin benzer yönde açıklama-

lar için bkz.: Yargıtay 8. C.D., T. 22.06.2004, 2930-5686, aktaran: Parlar/Hatipoğlu,

s. 3473-3474; ayrıca bkz.: Dönmezer, “Demokratik ve Uygar Toplumlarda İfade

Özgürlüğü ve İşlevi”, s. 10.