TBB Dergisi 112. Sayı

TBB Dergisi 2014 (112)

Mahmut ŞEN

167

de mevcut olması ve hukuk yolunun uygulanmasının devlet yetkili-

lerinin eylem ya da ihmalleriyle engellenmemesi gerekir

. Buna ek

olarak hukuk yolu, makul sürede yargılama yapabilecek ve ihlal varsa

hemen giderebilecek tarzda şekillendirilmelidir. Bu durumda etkili-

lik, hak ihlali iddiasında bulunan kişiye, başvurusu halinde makul

bir süre içerisinde ihlale neden olduğu iddia edilen işlemi tamamen

durdurabilecek veya sonuçlarını askıya alabilecek bir hukuk yolunun

sağlanmasını zorunlu kılmaktadır

Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, sözleşmeye taraf olan devletle-

rin, genel olarak yargılama usulüne ilişkin kuralları belirlemede tak-

dir yetkilerinin bulunduğunu kabul etmektedir. Ancak, Sözleşmenin

13. maddesi kapsamında, hak ihlali iddiasında bulunan kişiye etkili

bir hukuki başvuru yolunun sağlanıp sağlanmadığının belirlenmesi

için yargılama sürecinde mahkemeye tanınmış olan yetkiler ve başvu-

rana tanınan usuli haklar konusunda belli kriterler aramaktadır.

Bu kriterlerden birisi, Jabari-Türkiye kararında belirtilen, hak ih-

lali iddiasının esasını karara bağlama hususunda yetkili olan mahke-

menin, yargılamanın her aşamasında ihlalin önlenmesi için gerekli

kararları vermeye de yetkili olması gerektiğidir.

Bahsedilen davada, İran vatandaşı olan ve evlilik dışı ilişki yaşa-

dığı iddiasıyla ülkesinde işkence görme riski bulunan davacının, sınır

dışı edilmesine ilişkin işleme karşı açtığı davada, idare mahkemesin-

ce, iç hukuktaki düzenlemede (işlemin açıkça hukuka aykırı olması

ve telafisi güç veya imkansız zararın birlikte gerçekleşmesi) aranan

şartları taşımayan yürütmenin durdurulması istemi reddedilmiştir.

AİHM, iç hukukta yürütmenin durdurulması benzeri geçici hukuki

koruma tedbiri verilebilmesi için aranan şartların, Sözleşmenin 13.

maddesine uygun olması gerektiğini, bu kapsamda uyuşmazlığın

esası hakkında karar verme yetkisi bulunan ulusal otoritenin, geçici

tedbiri alma konusundaki takdir yetkisinin geniş olması gerektiğini

belirtmektedir.

Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin 08.07 .1999 tarihli Çakıcı/Türkiye kararı,

, erişim tarihi:01.13.2014

Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin 13 Aralık 2012 tarihli De Souza Rıbeıro/

Fransa kararı,

, erişim tarihi: 15.03.2014