216 / 413
TBB Dergisi 2014 (112)
Aydın AKGÜL
215
li her türlü tedbiri etkin bir biçimde almalıdır
107
. Devletin bu görevi,
aynı zamanda işkenceyle ilgili BM Sözleşmesi’nin 2 nci maddesinin ilk
fıkrasındaki,
“Sözleşme’ye Taraf Devlet, yetkisi altındaki ülkelerde işkence
olaylarını önlemek için etkili kanuni, idari ve adli veya başka tedbirleri alacak-
tır”
hükmünün gereğidir.
Anayasa Mahkemesi; Devletin yaşam hakkı kapsamında sahip
olduğu pozitif yükümlülüklerin bir de usuli yönü bulunduğunu; bu
usul yükümlülüğü çerçevesinde Devletin, doğal olmayan her ölüm
olayının sorumlularının belirlenmesini ve gerekiyorsa cezalandırıl-
masını sağlayabilecek etkili bir soruşturma yürütmek durumunda
olduğunu; bu tarz bir soruşturmanın temel amacının, yaşam hakkını
koruyan hukukun etkin bir şekilde uygulanmasını güvenceye almak
ve kamu görevlilerinin ya da kurumlarının karıştığı olaylarda, bunla-
rın sorumlulukları altında meydana gelen ölümler için hesap vermele-
rini sağlamak olduğunu belirtmiştir
108
.
Danıştay da; işkenceyi önleme konusunda Devletin üzerine düşen
görevleri gereği gibi yerine getirmemesini idarenin ağır hizmet kusu-
ru olarak kabul etmektedir
109
. Yargıtay’ın, davacılar yakınının gözal-
tında iken işkence yapılarak ölümüne neden olunduğundan bahisle
görevli polis memurlarının hapis cezasıyla cezalandırılmasına ilişkin
ceza mahkemesi kararını, işkence yapıldığına ilişkin yeterli delil bu-
lunmadığı gerekçesiyle bozmasına karşın; Danıştay, olayda davacılara
manevi tazminat ödenmesi gerektiği yönünde karar vermiştir.
Dava konusu olayı, Anayasa Mahkemesinin yaşam hakkına yöne-
lik yukarıda yer verilen yaklaşımına benzer şekilde değerlendiren Da-
nıştay, işkence yapıldığı yönünde bir tespitte bulunmaksızın; davacılar
yakınının faili meçhul bir suçun soruşturması kapsamında ailesine ve
Cumhuriyet Savcısına haber verilmeksizin mevzuata aykırı bir şekilde
gözaltına alınmasını ve bir gün süreyle gözaltında tutulduktan son-
ra salıverme işlemleri yapıldığı sırada büroda iki kez düşerek şiddetli
şekilde kafasını yere çarpmasına karşın, görevli polis memurlarınca
107
Aycı, s.196.
108
Anayasa Mahkemesi, 04.12.2013, B.No: 2013/1942, 27.12.2013 tarihli ve 28864 sa-
yılı Resmi Gazete.
109
Danıştay 10.D., 06.07.2011, E:2009/11357, K:2011/2909, Danıştay UYAP Bilişim
Sistemi.