TBB Dergisi 112. Sayı

TBB Dergisi 2014 (112)

Fahri BAKIRCI

267

değişikliklerden birisi anayasa değişikliklerinin de AYM denetimi-

nin kapsamına alınmasıdır. 1971 değişiklikleriyle Anayasa değişik-

liklerinin AYM tarafından denetimine açıkça yer verilmiştir. Ancak

AYM’ye verilen denetim yetkisi sadece şekil bakımından denetimdir.

Anayasa’nın 147. maddesinde yapılan değişikliğe göre AYM, anayasa

değişikliklerini sadece anayasada gösterilen şekil şartları açısından

denetleyebilecektir.

Bu değişikliğin konumuz açısından önemi, ana-

yasa değişikliklerinin de denetim kapsamına alınmış olması değil,

Anayasa’da ilk defa şekil ve esas denetimi arasında ayrım yapılmış ol-

masıdır. Kuşkusuz anayasa değişikliklerinin denetimiyle ilgili bu yeni

düzenleme önemlidir, ama burada incelenen konu açısından önemli

olan şekil denetiminin ilk defa Anayasa’ya girmiş olmasıdır. Bundan

sonraki 1982 Anayasası bu ayrımı kabul ederek genişletmiştir ve şekil

denetiminin içeriğini hem kanunlar, hem da anayasa için ayrı ayrı be-

lirlemiştir.

Burada bir yanlış anlamanın oluşmasını önlemek bakımından,

tekrar edilmelidir ki AYM 1980 Askeri darbesine kadar geçen dönem-

de kanunların şekil ve esas bakımından anayasaya uygunluk dene-

timini yapmaya devam etmiştir. Anayasa değişikliklerinin kapsama

alınmış olmasının, kanunların anayasaya uygunluk denetimi üzerin-

de bir etkisi olmamıştır.

d. 1982 Anayasasının İlk Dönemi: 1982-1991

1982 Anayasası, 1971 yılında anayasa değişikliği ile sınırlı olarak

getirilen şekil denetimiyle ilgili kuralı, yasaları da kapsayacak biçim-

de genişletmiş, ancak, getirdiği farklı tanımlamalarla denetim kapsa-

mını iyice daraltmıştır. 148. maddeye göre,

Anayasa Mahkemesi, kanunların, kanun hükmünde kararnamelerin ve

Türkiye Büyük Millet Meclisi İ

çtüzüğünün Anayasaya şekil ve esas ba-

kımlarından uygunluğunu denetler. Anayasa değişikliklerini ise sa-

dece şekil bakımından inceler ve denetler.../ Kanunların şekil bakı-

mından denetlenmesi, son oylamanın, öngörülen çoğunlukla yapılıp

yapılmadığı; Anayasa değişikliklerinde ise, teklif ve oylama çoğunlu-

ğuna ve ivedilikle görüşülemeyeceği şartına uyulup uyulmadığı hu-

Kili & Gözübüyük, 1985, s. 221